Geschiedenis Lexicon

H.W.J. Volmuller (1981)

Gepubliceerd op 03-08-2020

Redger

betekenis & definitie

in de Ommelander landschappen Hunsingo en Fivelgo de rechter van een redschap. Het gebied van een redger omvatte één, soms meer → buurschappen.

De redger vonniste zowel in burgerlijke als in criminele zaken. Naast hem functioneerden overrechters als gemachtigden van de gemeenten. Het recht om redger te zijn, was verbonden aan de zgn. edele heerden (land van ten minste 15 ha omvang); werd aanvankelijk volgens een rooster bij toerbeurt uitgeoefend. Daarom was de zgn. rechtstoel van de redger een ambulatoire (omgaande) rechtstoel: immers hij ging rond over de gerechtigde heerden. Reeds in de 14e eeuw kwam het voor, dat het recht om het redgerambt te bekleden van de heerd werd afgescheiden en afzonderlijk vervreemd. Op deze wijze kon iemand, ook zonder dat hij meer edele heerden bezat, de beschikking krijgen over meer dan één beurt om de rechtstoel te mogen bezetten.

Wanneer alle toerbeurten in één hand gekomen waren, dan was de ambulatoire rechtstoel een staande rechtstoel geworden. De ‘ommegang’ was geregeld in zgn. clauwbrieven, waaruit een clauwrecht ontstond. Stadhouder Willem iv heeft 1749 bij het → Reglement Reformatoir voor het vervolg de scheiding van redgerschap en heerd verboden. → Grietman.Litt. S.J.Fockema Andreae. Bijdr. tot de Ned. rechtsgesch. 4 (1900); R.P.Cleveringa Pzn, Overrechters in Stad en Lande (1941); J.Ph.de Monté ver Loren. De rechterlijke organisatie van Humsterland en die van de Marne in de middeleeuwen (1948); R.P. Cleveringa Pzn. Clauwgerechtigdc Ommelander heerd en de eis van gegoedheid van den redger (1963).