[<Lat. dicere, spreken], rechtspraak, rechtsmacht. rechterlijke bevoegdheid; gebied waarover de rechtsmacht van een persoon of een lichaam zich uitstrekt, rechtsgebied. Men onderscheidde hoge en lage jurisdictie en soms daartussen nog middelbare.
De grenzen tussen deze soorten jurisdictie verschilden naar tijd en plaats. In het algemeen kan men zeggen dat de lage jurisdictie de gewone was. vandaar dat zij ook als ‘dagelijkse’ rechtsmacht werd aangeduid. Zij omvatte alles, wat niet uitdrukkelijk was uitgezonderd en voorbehouden voor de hoge jurisdictie. Tot deze laatste behoorde altijd en overal de berechting van halsmisdaden, d.i. van feiten die met de dood gestraft konden worden, en ook van misdrijven waarop een verminkende straf (membri rnutilatio) stond. → Heerlijke rechten; → Heerlijkheid. In het canoniek recht verstaat men onder jurisdictie de bestuursmacht in de Kerk. die het leergezag, de wetgeving, de rechtspraak en haar uitvoering omvat.
