Geographisch- historisch woordenboek

Servaas de Bruin, D. Noothoven van Goor (1869)

Gepubliceerd op 29-11-2021

Veemrechters

betekenis & definitie

de leden of ingewijden eener geheime rechtsmacht, die reeds uit den tijd van Karel den Groote dagteekende in Westfalen, maar die eerst van invloed werd nadat Westfalen in de macht was gevallen van den aartsbisschop van Keulen (1182). Vooral na den openbaren vrede van Westfalen (1371) verspreidde zich het Veemrecht over geheel Doitschland.

In ieder vrijgroafschap werd eene geheime rechtbank van V. ingesteld, waarvan de vrijgraaf voorzitter was; het opzicht over die rechtbanken had de landsvorst (in Westfalen dus de aartsbisschop van Keulen); 't oppertoezicht werd uitgeoefend door den keizer. De V. blev"n in het ondoordringbare duister desgeheimsgehuld ; ieder, die door een der V. aangeklaagd werd van tnnvorij of ketterij, van gewelddadige verkrachting, diefstal, roof of moord,werd opgeheimzinnige wijze, voor de rechtbank der V. gedagvaard ; tot dat einde werden zinnebeeldige teekens aan de deur zijner woning opgehangen, waarbij hem gelast werd, zich op een bepaalden nacht op eene bepaalde plaats te laten vinden, om door eonige V., die hem daar afwachtten, naar de rechtbank geleid, gevonnisd, en bij veroordeeling (en dit was altijd het wisse lot) opgehangen te worden. Zij, die in gebreke bleven aan zoodanige dagvaarding gevolg te geven, werden verveend, d. i. vogelvrij verklaard; elk der V. was verplicht den zoodanige, om bet even waar hij hem aantrof, aan den eersten boom den besten op te hangen, of ingeval van tegenweer op eenigerlei andere wijze van kant te maken, en ten teeken, dat de dus gedoode ter dood was gebracht krachtens een veemrecht-vonnis, werd dan een dolk naast het lijk nedergelegd. De werking der, V. moge in den beginne een heilzamen schrik zijn geweest voor boosdoeners, ontegenzeglijk is het, dat die spoedig ontaardde tot een schrik voor de gansche maatschappij; zulk eer.e manier van rechtspleging moest de deur openzetten voor bet straffeloos plegen van de hemeltergendste gruwelen en moorden. In de 15e eeuw deden dan ook de keizers Sigismond, Albertus en Frederik III hun best om deze rechtsmacht uit te roeien, doch eerst in de 16e eeuw hield die voor goed op te bestaan.

< >