twee voorname dorpen in Rijnland, prov. Zuid-Holland, nl.:
1) K. aan den Rijn, gemeenlijk Katwijk binnen genaamd, anderhalf uur gaans benoordw. Leiden; 1200 inw.
2) K. aan Zëe, doorgaans Katwijk-buiten of kortweg Katwijk genaamd, circa een half uur gaans van K.-binnen; 3400 inw.; vroeger een der voornaamste zeedorpen van ons land, en nog tegenw.eeu bedrijvig visschersdorp; werd 1571 door een troep vrijbuiters uitgeplunderd, en nog bovendien op 2000 gulden brandschatting gesteld ; 1572 overvallen door de Spanjaarden, die er lot 1574 deerlijk huishielden. Kort na 1600 werden eens 70 en nog eens 79 huizen door de zee verzwolgen; 1625 woedde er de pest zoo hevig, dat dien ten gevolge 56 huizen onbewoond stonden ; van 1632 tot 1634 werden 33 huizen dooide zee verzwolgen; in 1732 telde K.-buiten weder 294 huizen (in 1540 stonden er 200); in 1698 verongelukten uit dit dorp 26 visschers op zee; gedenkwaardig is de zeeslag voor de hollandsche kust op de hoogte van K. 8 Aug. 1653, waarin M. Hz. Tromp de overwinning bevocht op Monk, doch in den slag sneuvelde. Hoogst merkwaardig zijn de Katwijksche Sluizen, waardoor de Rijn (de zoogenaamde Middelste Rijnmond), die in 860 door eene zware overstrooming verstopt geraakte, door middel van het Kanaal van K. weder eene behoorlijke uitwatering in zee erlangd heeft. Voor dit kolossale werk werd 7 Aug. 1804 met veel plechtigheid de eerste spade in den grond gestoken, en 1807 was het gansche reuzenwerk gereed, zoodat in tegenwoordigheid van koning Lodewijk 21 Oct. 1807 de plechtige opening van die sluizen kon plaats hebben, die door geheel de wereld geroemd worden als een meesterstuk van waterbouwkunst. Aan den voormaligen Rijnmond stond oudtijds ook het vermaarde kasteel Brittenburg; zie Huis te BRITTEN.
De beide dorpen K. met aanhoorigheden, en de gronden der voormalige heerlijkheid het Zand, vormen administratief de gemeente der Beide Katwijken en het Zand.
