tegenw. Aïa-saloek, stad op de westkust van Klein-Azië, was de voornaamste stad van den Ionischen stedenbond, en door hare ruime haven het middelpunt van het handelsverkeer van VoorAzië.
Later door Lysimachus versterkt, gold E. in den tijd der Romeinen voor de hoofdstad van KleinAzië. Vooral beroemd was E. door zijn Diana-tempel (Artemision), die als een van de wonderen der wereld beschouwd werd. Die tempel werd in de asch gelegd door Erastratus op den geboortedag van Alexander (356 v. Chr.); doch hij werd later nog prachtiger dan te voren weder opgebouwd. De tweede tempel werd verwoest (denkt men) onder Constantijn. Ook is E. in de geschiedenis der oudheid vermaard door den zeeslag (0ctober407 v. Chr.), waarin de Spartanen onder Lysander eene schitterende overwinning bevochten op Antiochus (onderbevelhebber van Alcibiades), die daarbij sneuvelde. Door de Cariërs gesticht, werd E. vervolgens bemachtigd door de Ioniërs onder aanvoering van Androcles, zoon van Codrus. Later werd E. herhaalde malen veroverd en onder het juk gebracht, doch herwon telkens zijue onafhankelijkheid weder. Op het laatst van den Peloponnezischen oorlog had Lysander hier zijn hoofdkwartier gevestigd, en dacht E. het middelpunt te maken van zijne bijzondere overheersching. Te E. waren geboren de wijsgeeren Heraclitus en Hermodorus, de dichter Hipponax, de schilders Apelles en Parrhasius. Ook in de kerkelijke geschiedenis neemt E. eene voorname plaats in: de apostel Paulns had hier reeds eene christelijke gemeente gesticht (Hand. 18: 19, 21, 24; 19: 1, 17, 26. 35; 20: 16, 17; I Cor. 15: 32; 16: 8; I Tim. 1:3; II Tim. 1: 18; 4: 12; Openb. 1: 11; 2:1), aan welke hij zelfs een zendbrief heeft geschreven (zie het N. T.). In 431 werd te E. de algemeene kerkvergadering (genaamd het Concilie van E.) gehouden, waarbij de leerstellingen van Nestorius werden veroordeeld. In 449 werd hier een tweede concilie gehouden, dat later gebrandmerkt is met den naam van Roovers-synode van E. (zie Dioscoaus).
