of Derbend, het Albana der ouden, het Hemir-Kapoe (d,. i. Ijzeren Poort) der Turken, duchtig versterkte hoofdstad van het 349 vierk. mijlen groot en met 428,000 zielen bevolkt zijnde gouvernement D. in russisch Caucasië, op de westkust van de Caspische Zee, 39 mijlen benoordoosten Tiflis en een uur gaans van de Casp.
Zee, met 13,000 inw. en goede haven, was eertijds de hoofdstad van Daghestan. Niet ver van D. begint de groote muur (Derbentsche Muur, ook Sedd Eskender.d.i. Alexander’s Muur genaamd), die ter hoogte van 30 vt. door Alexander den Gr. gebouwd werd om Perzië tegen de strooptogten der noordelijke volkstammen te beveiligen. Deze muur, die zich uitstrekt door het landschap Tabasseran (ten onregte heeft men beweerd dat hij van de Zwarte Zee tot aan de Caspische Zee liep) was in het midden afgebroken door de vermaarde bergengte, genaamd Pas van Derbent, oudt. Albaniai Pylte, welke bergpas met ijzeren poorten gesloten was. Volgens de overleveringen werd D. gesticht door Alexander den Groote, versterkt door Chosroës den Groote, en in de 7e eeuw bemagtigd door de Arabieren. Haroen-al-Razjid hield verscheidene malen verblijf te D.; het werd door de Russen aan de Perzen ontweldigd 1722, teruggegeven 1735, en op nieuw veroverd 1795, sedert welk jaar D. aan Rusland is verbleven.
