of Atahualpa, zoon van den magtigen inca Haynacapac, regeerde na diens dood (van 1525 af) het koningrijk Quitu als onafhankelijk rijk. Daar zijn vader bet 1487 tot een wingewest van Peru had gemaakt, kwam A. hierdoor in oorlog met zijnen in Peru op den troon'huns vaders gekomenen broeder Huascar; deze werd door A. overwonnen, waarop A. zijne veroveringen uitbreidde tot Cuzco, en koning werd van geheel Peru.
Aan dit magtige rijk kwam intusschen reeds spoedig een einde door de spaansche overheersching; want ineenezamenkomst, waarin hij gelokt was door Pizarro, die plegtig gezworen had, dat hem geen leed zou geschieden, werd A. in weerwil van dezen eed met ketenen beladen, en vervolgens (1533) op bevel van Pizarro gewurgd.
