Geographisch- historisch woordenboek

Servaas de Bruin, D. Noothoven van Goor (1869)

Gepubliceerd op 21-10-2021

Alexander (koning macedonië)

betekenis & definitie

Vijf koningen van Macedonië hebben dezen naam gevoerd, te weten:

A. I, zoon van Amintas I (v. Chr. 497—455).
A. II, zoon van Amintas II (v. Chr. 369—368), zag, terwijl hij oorlog voerde met Alexander van Pheres, een pretendent opstaan naar zijnen troon met name Ptolemeus Alorites, door wien hij, nadat hij de Thebanen te hulp had geroepen, nogtans in 368 werd vermoord.
A. III, genaamd Alexander de Groote, geb. te Pella in 356 v. Chr., zoon van Philippus, koning van Macedonië, en van Olympias, dochter van koning Neoptolemus van Epirus, liet reeds vroeg de voorboden blijken van een verheven karakter. De beroemde Aristoteles was diegene zijner leermeesters, die eenen overwegenden invloed op hem uitoefende; naardien de grenzen van Macedonië door gevaarlijke vijanden bedreigd werden, boezemde deze hem ook echte krijgsmans-deugden in, en reeds op zijn 16e jaar gaf A. in den slag bij Cheronea schitterende blijken van dapperheid. Nog geen twintig jaren oud, beklom hij den troon, deed zich door de geheel onderworpene Grieken met het opperbevelhebberschap bekleeden in den oorlog tegen Perzië, en begon dien, in het voorjaar van 334, door den Hellespont over te trekken. Zijn veldtogt was slechts eene aaneenschakeling van schitterende overwinningen. Na- die aan den Granicus was hij meester van geheel Klein-Azië; de tweede groote veldslag aan den Issus opende hem den toegang tot de talrijke provinciën van het zich in het binnenland van Azië uitstrekkende onmetelijke perzische rijk, dat door den slag bij Gaugamela, niet ver van Arbela, vernietigd werd. Door de inneming van de hoofdstad Persepolis en door den dood van koning Darius werd A. heer en- meester van het grootste rijk, dat ooit op aarde bestaan had; want ook de afrikaansche provinciën van het voormalige perzische rijk, Egypte, Lybië, enz., huldigden hem als overwinnaar. Hij zette zijnen veldtogt voort ter verovering van het destijds nog slechts bij naam bekend zijnde Indié, en alleen door het morren van zijne troepen werd hij weerhouden tot den Ganges door te dringen. Teruggekeerd, vond hij in Babylon, te midden van nieuwe reuzenplannen voor de toekomst, in den ouderdom van 32 jaren zijnen dood (11 of 13 Junij, 323 jaren v. Chr.). Zijn stoffelijk overschot werd te Alexandrië in eene gouden kist bijgezet. Zijn dood gaf het sein tot lange, bloedige oorlogen tusschen zijne veldheeren; en het reusachtige rijk, dat zijn sterke arm bijeen gehouden had, loste zich op in eene menigte nieuwe dynastien. Het aan het wonderdadige grenzende en levendig de verbeelding prikkelende element in de veldtogten van A. heeft reeds vroeg tot eene zekere romantische overdrijving in het verbaal van zijn leven en van zijne daden aanleiding gegeven. Uit de levensbeschrijving van A. door pseudo-Callisthenes zijn de verschillende lezingen van de Alexander-legende in de middeleeuwen ontstaan. Ook bij de Oosterlingen is A. de geliefkoosde held van het romantische epos geworden.
A. IV, of A. AEgus, zoon van Alexanderden Groote en van Roxane, geb.na zijns vaders dood, droeg als kind eene korte poos den titel van koning, eerst onder voogdij van Perdiccas, daarna van Peithon, en vervolgens van Antipater, die hem en zijne moeder aan Philippus Arrhideus uitleverde (320 v. Chr.); na Antipater's dood vlugtte Roxane met haren zoon naar hare behuwdmoeder Olympias; alle drie vielen echter in de magt van Cassander, op wiens last Roxane en A. (311 v. Chr.) werden omgebragt.
A. V, zoon van Cassander, regeerde v. Chr. 297—294, aanvankelijk met zijnen broeder Antipater; doch toen deze zijne moeder Thessalonice vermoord had, vlugtte A. tot Demetrius Poliorcetes, en vervolgens, daar deze niet in staat scheen hem te helpen, tot Pyrrhus, koning van Epirus, die hem weder op den macedonischen troon bragt. Intusschen was de sluwe Demetrius met een leger in aantogt om zelf den troon van Macedonië te bemagtigen; beide vorsten zochten nu elkander uit den weg te ruimen, hetgeen slechts een hunner gelukte, daar A. bij gelegenheid van een gastmaal (294 v. Chr.) door Demetrius vermoord werd, die zich nu als koning van Macedonië liet uitroepen.

< >