Mammae. Dit orgaan is aan beide geslachten gemeen en tot de ontwikkelingsjaren bij beide gelijk. Eerst met het beginnen van de geslachtsrijpheid wordt de borstklier bij het vrouwelijk geslacht een orgaan, dat aan alle phasen van het geslachtsleven een levendig aandeel neemt, terwijl zij bij den man hiermede niet in verband staat, en bij gevolg ook geen verdere ontwikkeling ondergaat.
Bij de vrouw beginnen de B. zich te welven tot een halven bol en zijn tijdens de menstruatie soms de zetel van eenige spanning, zelfs van trekkende pijnen. Bij de zwangerschap treden zij het stadium in van hoogste ontwikkeling; zij bereiden zich tot de hoofdfunctie van het zoogen voor. Zoo is dan het opzetten der borstklieren en de vorming van een bruinen krans om den tepel, een bekend teeken van zwangerschap. Reeds eenigen tijd voor de geboorte gelukt het door druk eenige druppels geel, vet vocht (colostrum), uit de borstklieren te persen, dat in het verder verloop steeds lichter, gelijkmatiger, vloeibaarder wordt. Twee à drie dagen na de geboorte heeft dit vocht zijn normale samenstelling aangenomen; het is het natuurlijk voedingsmiddel voor het kind, melk, geworden. De borstklieren bestaan uit trosvormige kliergroepen, waarvan elke borstklier er 16—20 telt.
Zij worden melkgangen genoemd en monden alle aan den tepel uit. De melkbereiding geschiedt op deze wijze, dat de kliercellen van de eindblaasjes vervetten, van hun onderlaag worden afgestooten en in het vocht, dat zich in de melkgangen afscheidt, worden opgenomen.In den tepel zelf zijn talrijke fijne kleppen, die de melkgangen afsluiten en het doorsijpelen van de melk verhinderen. Door het zuigen van het kind wordt die afsluiting opgeheven. Is bij een zoogende vrouw de tijd aangebroken, waarin de moedermelk niet meer voldoende is voor de voeding van het kind, dan is het ophouden van den prikkel, die door het zoogen van het kind wordt uitgeoefend, meestal voldoende om de melkafscheiding tot stilstand te brengen. Is dit niet het geval, dan ontledigt men ze eenigen tijd door massage of door zuigtoestellen. (Opbinden).
Behalve de borstklierontsteking (zie aldaar), is de meest voorkomende ziekte der borstklier, de kanker der borsten (carcinoma mammae); deze komt het meest voor bij gehuwde vrouwen en na het 30ste jaar, en begint in den regel als pijnlooze, harde, weinig verschuifbare knobbel in de borstklier. De groeisnelheid is zeer verschillend. Meestal treden in het verder verloop pijnen op, en in den regel komt het op een gegeven oogenblik tot verzwering; soms blijft het kankergezwel echter gesloten. Een lichte graad van kanker van den tepel en den tepelhof, staat bekend onder den naam van Paget's ziekte. De behandeling van borstkanker is voor het oogenblik nog een zuiver chirurgische en moet zoo spoedig mogelijk plaats vinden.
