verlies van bewustzijn door stilstand in de werkzaamheid der hersenen, met verlies van gevoel en vermogen tot willekeurige beweging. Is de toestand snel voorbijgaande, dan spreekt men van bezwijming, flauwte of onmacht. De oorzaak is dikwijls een tijdelijke bloedarmoede der hersenen; de werkzaamheid van het hart kan voor een oogenblik verlamd zijn door schrik of pijn.
Verder komt bewusteloosheid voor door groot bloedverlies, bij ziekten der hersenen, koolzuurvergiftiging (asphyxie), groote hitte, oververmoeienis, beroerte, vallende ziekte, vergiftiging (b.v. alcohol, opium en andere) enz. Daar de oorzaken zoo verschillend zijn, bestaat er geen behandeling, die bij alle gevallen kan worden toegepast; leeken moeten zich daarom bepalen tot het inachtnemen der volgende algemeene regels en inmiddels den geneesheer doen ontbieden.Als het gezicht bleek is, dan legge men den lijder neer met het hoofd laag en beenen eenigszins hoog, opdat het bloed gemakkelijk naar de hersenen kan terug vloeien. Is het gelaat daarentegen rood, dan legge men het hoofd hoog en de beenen laag, zoodat het bloed gemakkelijk uit de hersenen kan wegvloeien. Men make alle kleedingstukken, welke bloedsomloop of ademhaling kunnen belemmeren, los. Ademt de lijder niet merkbaar, dan passé men dadelijk kunstmatige ademhaling toe. Wasschen met water en azijn, of Eau de Cologne; ammonia onder den neus houden.
