blauwscheut, Varices (enkelv. Varix), spataderen; uitzetting van aderen, door bemoeilijking van het terugvloeien van het bloed naar het hart.
Zij komen vooral voor aan de onderbeenen, en zijn dan veelal een gevolg van veel staan, van zwangerschap of andere belemmeringen van den bloedstroom. Aderuitzettingen aan den anus noemt men aambeien, in de zaadstreng zakaderbreuk. Aderspatten zijn soms zeer lastig, door het veroorzaken van kuitkramp en hun hieronder beschreven gevolgen; in andere gevallen geven zij geen verschijnselen. Zij hebben het voorkomen van strengen met een kronkelend beloop, hier en daar knobbelig verdikt (aderknobbels); in die knobbels kan bloed stollen en verharden tot een z.g. adersteen (Phleboliet). Bij loopen en op de teenen staan worden de aderspatten dikwijls dikker, in liggende houding nemen zij iets af. De belemmerde afvoer van het bloed oefent op de voeding van de omringende deden een ongunstigen invloed uit; er ontstaan huiduitslagen en zweren, die zich uitbreiden en moeilijk genezen. Door sterke drukking of door stooten barst soms een aderspat, en veroorzaakt dan dikwijls ernstig bloedverlies. De bloeding komt tot staan door rugligging met hoogheffing van het bloedende been.
Drukkend steriel verband. Dikwijls treedt bij aderspatten aderontsteking op. De behandeling bestaat in rust en hooge ligging van het been, en verzorging der zweren; omwikkeling van het geheele been met caoutchouc of geweven gummizwachtels, of dragen van aderspatkousen (deze worden echter dikwijls door de huid niet verdragen). Soms is operatief ingrijpen noodig.
