Funerair Lexicon

H.L.Kok (2002)

Gepubliceerd op 31-05-2017

Voorteken

betekenis & definitie

Het is begrijpelijk dat iets dat zo sterk in het emotionele vlak ligt als de dood, in vorige eeuwen doordrenkt was van bijgeloof, spook- en griezelverhalen. Was er iemand gestorven, dan waren er altijd wel mensen die van tevoren tekenen hadden waargenomen. Hier volgt een aantal voorbeelden van dergelijke 'voortekenen'.

Dieren kondigen in grote verscheidenheid de dood aan: een vliegende vleermuis in huis of schuur voorspelt een dode in de familie. Springt er 's morgens een ekster om het huis rond, dan voorspelt dit een sterfgeval, evenals een zwarte hond die om het huis loopt te snuffelen. Als er 's avonds een hond huilt (spookhuilt), dan is er een sterfgeval te verwachten in die richting waarheen de kop van de hond gericht is. Honden huilen reeds voordat de dood is ingetreden; ze zeggen de dood aan, evenals vogels, want wat hen tot huilen brengt zijn de zielen der voorvaderen, die de stervende komen halen. Ook dromen over hondengeblaf of over paarden betekent sterven. Vliegen er zwarte kraaien om de schoorsteen, dan komt er in dat huis een sterfgeval, evenals wanneer er een zwarte vogel van buiten tegen het vensterglas vliegt. Vrijwel overal geloofde men dat er een sterfgeval kwam, als 's avonds de uil schreeuwde. Wanneer er een ster verschiet, sterft er een mens. Gaat een gezond mens een rilling over de leden, dan loopt er op dat moment iemand over zijn toekomstig graf. Wil iemands haar niet branden, dan is hij veeg (doodsgevaarlijk). Mensen die zich te slapen leggen met de handen boven het hoofd samengevouwen zullen de dood in het water vinden.

Mensen die 'met de helm' waren geboren konden vooruitzien. Zij wisten altijd wie er in hun omgeving binnenkort zou sterven. Zij zagen iemand wiens dagen geteld waren al enige tijd tevoren met het hoofd onder de arm lopen. Kregen ze bij nacht een gehele begrafenisstoet te zien, wat niet zelden gebeurde, dan konden zij duidelijk de personen onderscheiden die achter het lijk liepen, zelfs de vrouwen door de om hun hoofd geslagen rouwdoeken heen. Een prachtig voorbeeld van een dergelijk vooruitzien is het verhaal van een oude man uit het plaatsje Wehl in de Gelderse Achterhoek: 'Mijn vader was knecht bij Diesveld in Wehl. Daar hadden ze ook nog een andere knecht en die kon de zaken vooruitzien. Ze liepen een keer met hun beiden over een weg, toen de andere knecht tegen mijn vader zei: Hendrik, pas op, daar komt een lijkwagen (koets) aan. Mijn vader zei: ik zie niks. Ja, daar komt er een aan, nu loop jij tegen de dissel op. Nu over de wagen heen en nu ga je er vanachteren weer af. Toen was mijn vader zo ineens op zijn knieën gevallen terwijl hij absoluut geen wagen had gezien. De knecht had hem ook nog verteld welke mensen er achter de wagen liepen, hij had ze allemaal herkend. Allemaal bekenden bij hem uit de buurt, maar zijn vader had hij er niet bij gezien. Die moet dan dood wezen, had de knecht gezegd. Mijn vader is toen snel naar zijn ouders huis gegaan. Zijn broer was daar ingetrouwd. Hij was het huis ingegaan en op de knieën gaan liggen om te bidden. Iedereen had zich afgevraagd wat hij toch zou hebben en zijn broer was hem nagelopen naar buiten en toen had hij gezegd dat er gauw een dode in huis zou komen. Zijn broer vroeg wie of het dan zou moeten wezen, en hij vertelde dat hij zijn vader niet bij de begrafenisstoet had gezien. Hij had ze verder allemaal opgenoemd. Een korte tijd later stierf zijn vader werkelijk' .