Het woord uitvaart is een vertaling van het Latijnse woord exequiae en dient te worden verstaan als de optocht van hen die het lijk volgen. Sinds de vijftiende eeuw is men het woord gaan gebruiken voor de gehele begrafenisplechtigheid, zoals de optocht van het sterfhuis naar de kerk, de godsdienstige plechtigheden, de tocht van de kerk naar het graf en de beaarding.
Toen de overheid om meerdere redenen, doch voornamelijk vanwege het hoge sterftecijfer tijdens de vele epidemieën, de opbaring van het lijk in de kerk niet meer toestond, liet men de kerkelijke plechtigheden (de metten en lauden, de requiemmis en de absoute) niet meer aan de beaarding voorafgaan. Men hield ze na afloop van de begrafenis of vaker nog op één der daaropvolgende dagen bij een katafalk waarin geen lijk meer rustte. Deze plechtigheid bij een loze baar, ook wel 'imbare' genoemd, is men langzamerhand gaan bestempelen met de naam 'uitvaart'. Er ontstond dus een scheiding tussen begrafenis, beaarding en het geheel van godsdienstige handelingen. 
De lijkdienst werd, zonder dat er een lijk aanwezig was (Latijn absente corpore), als het ware een geheel zelfstandige plechtigheid, die ook gehouden kon worden buiten de plaats waar de persoon in kwestie overleden was, soms zelfs op meerdere plaatsen tegelijk, hetgeen vaak bij hoogstaande personen geschiedde. Na de Reformatie was er bij de protestanten geen sprake meer van een uitvaart in engere zin. Algemeen ging men over tot het woord 'begrafenisplechtigheden', temeer daar het woord 'uitvaart' voor vele streng hervormden te rooms was. Na 1945 is het woord 'uitvaart' weer algemeen geworden en na de grote vlucht van crematie in Nederland is het woord weer geheel teruggekomen. aangezien men bij crematie niet kon spreken van begrafenisplechtigheden. Het woord verloor min of meer zijn oorspronkelijke katholieke betekenis. Op 1 februari 1972 verscheen het vakblad 'Het Begrafeniswezen' (een uitgave van de toen drie bestaande vakbonden) voor het eerst onder de naam 'Het Uitvaartwezen'. Alle moeilijkheden rond crematie waren hiermee opgelost; vanaf dat moment bestaat er nog één woord voor alle plechtigheden.
