Funerair Lexicon

H.L.Kok (2002)

Gepubliceerd op 31-05-2017

Op de dood zitten

betekenis & definitie

Het zitten op de dood kwam vroeger in geheel Europa voor. Ook op de Waddeneilanden was dit een normaal gebruik.

Stond de kist op de wagen, dan klommen de naaste vrouwelijke verwanten van de dode op de lijkwagen. Deze lijkwagen was een gewone hooi- of ladderwagen, meestal van de naaste buurman. Een enkele keer, zoals in Huizen (N.H.), werd het achterschot vervangen door een ander schot, meestal voorzien van een psalm tekst, een kruis, anker of hart, tekens van geloof, hoop en liefde. Op de Veluwe namen de vier naaste vrouwelijke verwanten naast de kist plaats, twee aan het hoofd- en twee aan het voeteneinde. In Drente nam de weduwe plaats op de kist, de naaste verwanten zaten op zaldeen hooi ernaast. Men noemde dit in Drente 'op de doö zitten'(op de dood zitten). Vrouwen zittend om de kist in een punter op weg naar het kerkhof te Giethoorn, ca 1920In Markelo (0) zaten de twee naaste vrouwelijke verwanten op een bosje stro op de doodskist aan het voeteneinde. Daarna plaatsten zich tien andere vrouwen vóór het eerste paar, doch niet meer op de kist, maar op bossen stro of zakleen hooi.'4 Was er bij een begrafenis in Friesland geen weduwe, dan namen twee van de meest naaste vrouwelijke familieleden plaats vóór de kist. In Groenlo en Lichtenvoorde (Gld) namen op de doodkist twaalfvrouwen plaats (twee maal zes, rug aan rug), waarbij de naaste familie aan het hoofdeinde zat. Burgemeester L.A.M. van Basten Batenburg van Lichtenvoorde (hij stond aan het hoofd van deze gemeente van 1894 tot 1913), verbood dit voor zijn gemeente, welk verbod door de gemeente Groenlo werd overgenomen. Reconstructie van de begrafenis uit 1903Na dit verbod namen de twaalfvrouwen in het vervolg in de eerste volgwagen plaats. In Giethoorn namen de vier naaste vrouwelijke bloedverwanten in de punter plaats boven op de kist, niettegenstaande men daar een opgeroefd (dat wil zeggen een verhoogd) deksel gebruikte. In Ootmarsum zaten vier of zes vrouwen boven op de kist op banken welke er overheen waren gelegd.' Zwangere vrouwen mochten in geen enkel geval 'op de doó zitten'. Hiervoor geldt dezelfde veridaring als voor het trekken van de dodenwagen door een drachtige merrie. Het plaatsnemen van de weduwe op de doodkist van haar overleden echtgenoot was de laatste symbolische handeling, overgebleven van het vroegere weduwenoffer. zie ook: animisme, dodenwagen, drachtig paard, stro, weduwenoffer.Begrafenisstoet te Hengelo vanuit Driene, op woensdag 29 april 1903