olielamp met dubbele luchtstroom
Achter quinquet gaat een klein drama schuil. Een quinquet is namelijk een verbeterde argand.
Antoine Quinquet werd in 1745 in Soissons in Frankrijk geboren. Hij ging eerst in Parijs en later in Genève naar school. In 1779 werd hij toegelaten tot het gilde van apothekers en vanaf 1794 was hij verantwoordelijk voor de apotheek van het belangrijkste ziekenhuis van Parijs. Hij publiceerde geleerde werken over natuurkunde en meteorologie maar zou onsterfelijk worden door een kleine verbetering aan een lamp.
Die lamp was uitgevonden door de Zwitserse natuurkundige François Pierre Aimé Argand. Argand was in 1755 in Genève geboren.Omstreeks 1782 ontdekte hij bij toeval hoe hij met behulp van een cilindervormige glazen buis de luchtaanvoer van een olielamp kon regelen. Die lamp gaf daardoor tien keer meer licht dan een gewone olielamp. Bovendien was de vlam schoner.
Het was niet zomaar een verbetering. Duizenden jaren was er nauwelijks iets aan het mechanisme van de olielamp veranderd. De uitvinding van Argand betekende de grootste vooruitgang in de geschiedenis van het kunstlicht tot dan toe.
Argand vroeg in 1784 in Londen patent aan op zijn lamp. De Parijse apotheker Quinquet hoorde er snel van. Hij kende Argand persoonlijk en had in Genève nog les van hem gehad.
In 1785 nam Quinquet de lamp in produktie. Hij bracht een kleine verbetering aan en verving het glazen buisje door een kristallen cilinder. De uitvinding van Argand was een lang leven beschoren. Vuurtorens zouden ruim honderd jaar lang met enorme Argand-lampen worden uitgevoerd, en er verscheen een Argand-gasbrander die invloed zou hebben op de bunsenbrander, in 1855 uitgevonden door de Duitse scheikundige Robert Wilhelm Bunsen [1811-1899], en de teclubrander, uitgevonden door de Roemeense chemicus N. Teclu [1839-1916].
Maar de gewone olielamp met een dubbele luchtstroom, in oude Nederlandse woordenboeken nog te vinden als de Argantische lamp, kreeg al snel de naam quinquet. Nog steeds wijzen veel woordenboeken de Parijse apotheker aan als de uitvinder van deze lamp.
Aimé Argand heeft deze tragische naamswijziging zelf nog mee moeten maken. Toen hij op 24 oktober 1803 overleed, gebruikte men in Frankrijk zelfs al de uitdrukking 'avoir une jolie paire de quinquets', voor 'mooie ogen hebben', en 'allumer ses quinquets' voor 'aandachtig kijken'. In Nederland verbasterde men het woord soms tot kinket en Guido Gezelle signaleerde quinquetwater voor petroleum.
Andere lampen die naar een persoon zijn genoemd: de aldislamp, een bepaalde seinlamp, uitgevonden door Arthur Cyril Webb Aldis; een brandaris, een grote scheepslantaarn, genoemd naar de 'Brandaris', de vuurtoren op Terschelling, die op zijn beurt is vernoemd naar St. Brandaan, een Ierse abt uit de vijfde eeuw; de Carcel-lamp, een lamp 'waarin de olie door twee perspompen tot bij de vlam wordt gebracht', uitgevonden door de Franse horlogemaker Bertrand Guillaume Carcel [1750-1812]; en de daviaan of davylamp, een veiligheidslamp voor mijnwerkers, in 1815 uitgevonden door de vooraanstaande Britse natuurkundige Sir Humphry Davy [1778-1829].
Het holmeslicht tenslotte, het vlammensignaal dat ontstaat wanneer een reddingsboei in zee wordt geworpen, is niet genoemd naar een uitvinder Holmes, maar naar Sherlock, de detective.
