rol van het onschuldige meisje in een komische opera
De rol van het onschuldige meisje in de komische opera is groot gemaakt door een vrouw die verwikkeld was in een klassiek huwelijksdrama.
Louise-Rosalie Lefèvre werd op 18 juni 1755 in Berlijn geboren als dochter van een balletmeester. Op achtjarige leeftijd debuteerde zij als danseresje op het Parijse toneel en toen ze veertien was speelde ze haar eerste rol in een Italiaanse komedie. Aan het toneel leerde ze haar toekomstige echtgenoot kennen: Jean Baptiste Henry Gourgault Dugazon, een acteur die volgens een naslagwerk 'voornamelijk slaagde in de knechtrollen'.
Rosalie Dugazon viel al snel op. Ze had een hoge, lichte sopraan en schitterde in de rol van het naïeve dienstmeisje. Ook voor haar creatie van de jaloerse of verliefde echtgenote kreeg zij staande ovaties. In totaal speelde ze in meer dan zestig komische toneelstukken.
Thuis ging het inmiddels een stuk minder goed. Jean Dugazon kon het succes van zijn vrouw moeilijk verkroppen. Na het uitbreken van de Franse revolutie 'meende hij een rol op het staatkundig toneel te kunnen spelen', maar de gemankeerde acteur maakte een slechte keuze. Hij werd adjudant van een beruchte Parijse herrieschopper, wat er uiteindelijk toe leidde dat hij nooit meer een behoorlijke baan zou vinden.
De bevallige Rosalie weigerde in deze periode 'onder allerlei voorwendsels' te spelen in revolutionaire gelegenheidsstukken. Want zo bezield als haar man was van de revolutie, zo trouw bleef Rosalie aan het koningshuis. Zij behield de naam van haar echtgenoot toen ze in 1794 van hem scheidde en verliet demonstratief het toneel toen Napoleon keizer werd.
Haar finest hour beleefde Rosalie bij de terugkomst van Lodewijk XVIII. Zij reisde de koning tegemoet en liet zich aan hem voorstellen. 'De monarch', aldus Witsen Geysbeek in 1836, 'herinnerde zich natuurlijk ook eene verouderde actrice, die hij in dien tijd dan ook wel had kunnen zien spelen, en zeide haar veel verpligtends. Na deze belangrijke ontmoeting der beide oude kennissen, nam zij een biechtvader aan en bemoeide zich met geene wereldsche zaken meer.'
Rosalie Lefèvre-Dugazon stierf op 22 september 1821. Zij werd op het kerkhof van Père-Lachaise bij haar toneelzusters begraven. Haar naam was inmiddels al onsterfelijk. De rol van ingénue of soubrette die zij altijd zo voortreffelijk had gespeeld, werd naar haar dugazon genoemd, evenals de mezzosopraan in komische opera's.
Overigens stond Rosalie Dugazon talloze malen op de planken met Antoine Trial [1736-1795], naar wie ook een stem is genoemd. Dat trial de betekenis kreeg van 'komische tenor(stem)' lag trouwens niet zozeer aan de zangkwaliteiten van Trial. Hij had een nasale, zwakke stem, maar moet onweerstaanbaar zijn geweest in de rol van domme boer of angsthaas.
Het leven van Trial eindigde nog treuriger dan dat van Jean Dugazon. Zijn tweede vrouw, Marie Jeanne Milon, blies hem tijdens de Revolutie zulke 'overdreven vrijheidsbeelden' in, dat Trial zich tijdens het schrikbewind misdroeg. Het publiek dat hem ooit had toegejuicht keerde zich tegen hem. De komische tenor leed zo onder de beschimpingen dat hij stierf van verdriet.
Drie andere stemtypes die teruggaan op een persoon: de falcon, een grote dramatische sopraan, naar de Française Marie Cornélie Falcon [1812-1897], die onder meer Valentine uit Meyerbeers Les Huguenots creëerde. Zij debuteerde in 1832 maar moest al in 1838 wegens stemverlies de bühne verlaten. In 1891 trad zij nog eenmaal op; de Galli Marié, het belangrijkste stemtype in de opera, naar Célestine Marié de l'Isle [1840-1905] uit Parijs, die in 1875 als eerste de Carmen van Bizet creëerde en daarmee vervolgens door heel Europa reisde; en de bariton Martin, de lyrische bariton, in de 19de eeuw zo genoemd naar de Franse zanger Jean-Blaze Martin [1768-1837].
