Nieuwe Groninger Encyclopedie

P. Brood, A.H. Huussen en J. van der Kooi (1999)

Gepubliceerd op 20-09-2021

Boeken

betekenis & definitie

De oudste gedrukte boeken (incunabelen -1 januari 1501, post-incunabelen -1 januari 1541) werden waarschijnlijk op de markt ongebonden gekocht. Willem Frederiks vermeldde in een boek dat hij het kocht op de Otgersmarkt (de Groninger vrijmarkt), Agricola vroeg iemand boeken voor hem op de Frankfurter Messe te kopen.

Na aanschaf kon het boek worden ingebonden door binders die in Groningen eerder voorkwamen dan drukkers. In de 16de eeuw vestigden zich boekhandelaars die ook papier en kaarten verkochten. De eerste boekhandelaar die vermeld wordt, was Tielman boekverkoper (ca. 1540): de eerste drukker die in de stad genoemd wordt, is Alle Pieters in 1597. Had het stadsbestuur voor die tijd behoefte aan drukwerk dan kon het dat elders laten drukken (bijv. in Emden of Franeker). Hoe groot het boekenbezit is geweest, is onbekend. Het boekenbezit voor 1594 kan alleen worden vastgesteld aan de hand van de bewaard gebleven exemplaren en van archiefstukken (brieven, rekeningen, testamenten etc.) of op basis van toevallige vermeldingen elders.Lit: J.M.M. Hermans, Het middeleeuwse boek in Groningen. Verkenningen rond fragmenten van handschriften en druk (Groningen 1981); J.M.M. Hermans, Boeken in Groningen voor 1600. Studies rond de librije van de Sint-Maarten (Groningen 1987); F.J. Bakker, ‘Handschriften en boeken in Groningse archiefstukken tot 1597', Driemaandelijkse Bladen 39 (1987) 93-117 en ibidem, 40 (1988) 1-26; J.M.M.

Hermans, Middeleeuwse handschriften uit Groningse kloosters (Groningen 1988); J.M.M. Hermans, ‘Lokale und interregionale Aspekte von Laien, Lektüre und Buchmarkt in den nordöstlichen Niederlanden im späten Mittelalter’ in: T. Kock e.a. (red.), Laienlektüre und Buchmarkt im späten Mittelalter. Gesellschaft, Kultur und Schrift. Mediävistische Beiträge 5 (Frankfurt 1997) 161-185.