Onder harmonistiek verstaat men eigenlijk de kunst, vandaar het pogen om door juiste indeeling en krachtens een met alle gegevens rekening houdende verklaring der vier Evangeliën, geschreven door Mattheüs, Marcus, Lucas en Johannes, tot een harmonieus geheel der daarin vervatte berichtgeving te geraken (zie het art.: Harmonie der Evangeliën).
Beroemde voorbeelden der oud-kerkelijke harmonistiek zijn de verhandelingen over den laatsten maaltijd van Jezus in de twisten over het Paaschfeest omstreeks het jaar 190; de brief van Africanus aan Aristides over de geslachtsregisters van Mattheüs en Lucas; het werk van Eusebius over het verschil der Evangeliën, Augustinus’ de consensu [over de samenstemming] e.a., Zahn, Inl. Nieuwe Testament II § 50 N. 2.
In den nieuweren tijd hangen de meesten het gevoelen aan dat men deze pogingen liever moet opgeven, vgl. b.v. Van Veldhuizen, Bijb. Kerk. Wdbk., Het Nieuwe Testament art. Harmonistiek; anderen evenwel meenen, al ontkennen ze niet dat er altijd moeilijkheden zullen overblijven, dat deze pogingen wel ter dege zullen slagen. De verschillen verklaren zij volgens den regel dien prof.
Grosheide, in zijn nieuwen Commentaar: Het Heilig Evangelie volgens Mattheüs (Amsterdam 1922) aldus aangeeft (Inl. § 5): „Er is één Evangelie, maar er zijn vier Evangelisten. Er straalt van Jezus te veel licht uit, dan dat het door één spiegel zou kunnen worden weerkaatst”.
