Het is voor bezoekers aan een aquarium altijd weer een wonderlijke ervaring om vieroogvissen te observeren. Het is vaak moeilijk ze te ontdekken.
Meestal liggen ze rustig aan de oppervlakte, een klein deel van de kop boven het water uit. Door behoedzaam naderbij te komen, heeft men kans hun bijzonderheid goed te bekijken: hun ‘vier’ ogen. Het moet wel heel voorzichtig gebeuren want als ze worden verschrikt, plegen ze bliksemsnel een eindje boven water te springen en, teruggedoken, te verdwijnen. Het is niet voor niets dat hun bassin is afgedekt. Die sprongen maken ze ook op het droge wanneer de modderbanken in het mangrovegebied, dat ze in Midden- en noordelijk Zuid-Amerika bewonen, bij eb droogvallen en er gevaar dreigt. Vier aparte ogen hebben ze niet; ieder oog is door een horizontale scheidingswand in tweeën verdeeld. Met het bovenste deel kan de vis boven water zien, de onderste helft is aangepast aan kijken onder water. Als de vis in rust aan de oppervlakte ligt, valt de waterspiegel precies samen met de scheidingswand. Niet alleen het hoornvlies, maar ook het netvlies bestaat uit twee delen. Wat het oog met de bovenste helft ziet, wordt op het onderste deel van de retina geprojecteerd; het onderwaterbeeld wordt opgevangen door de bovenhelft van het netvlies. Vermoedelijk dient het vermogen om goed boven water te kunnen zien alleen voor het signaleren van gevaar in de lucht. Voedsel zoeken de vierogen namelijk uitsluitend onder water.
Merkwaardig is ook het paringsgedrag. Een deel van de aarsvin van het mannetje is tot een kokertje gevormd, via welk kanaaltje de zaadcellen in de vrouwelijke geslachtsopening komen. Echter, het kokertje is òf naar links, òf naar rechts gericht – en bij het wijfje zit de geslachtsopening eveneens òf links, òf rechts. Om een goede paring te krijgen moeten derhalve een ‘links’ mannetje en een ‘rechts’ wijfje, of een ‘rechts’ mannetje en ‘links’ wijfje samenkomen. Gelukkig voor de partijen zijn er bij beide seksen ongeveer evenveel linksen als rechtsen …
■ Totale lengte 15-25 cm.
Slank, donker, weinig kleurig visje, donkerbruin op rug en flanken met lichte smalle zijstreep over lengte lichaam, lichte buik.
Voedsel: Allerlei kleine waterdiertjes; volwassen ex. eten vooral van bodem, jongen aan oppervlakte.
Levendbarend; 1-5, meestal 4-5 levende jongen die vlak voor geboorte in moederlichaam uit eivlies komen. Jongen vaak zeer groot, van 2-6 cm.
Moet geregeld met kop even onder water om bovenste oogdeel te bevochtigen. Dit oogdeel is sterk lichtreflecterend. Door mangrovegebied met lantaarn te beschijnen, zijn ogen als lichtjes te zien. Behoort tot de ►tandkarpertjes.
Four-eyed Fish • Vierauge • Anableps de Gronovius, poisson à quatre-yeux
Anableps tetrophthalmus.
