Een van de meest bizarre en gevreesde bewoners van de tropische zeeën – en van grote aquaria – is de fraai gestreepte koraalduivel of schorpioenvis. Op sierlijke, als tot vleugels verlengde borstvinnen wiegt hij als een zeilschip door het water.
Ook de speels wuivende rugvin is bijzonder groot. Wonderlijke aanhangsels aan de kop en brede bek accentueren het clowneske uiterlijk. De lange, afzonderlijke stralen van de rugvin dragen ieder aan de achterzijde een dunne flap huid. De borstvinnen, die eveneens door zo’n huidflap zijn verbreed, zijn aan de basis door huid met elkaar verbonden.
Twee belangrijke verdedigingsmiddelen heeft deze koraalbewoner. Allereerst z’n grillige, zebra-achtige streeptekening, zo op het oog opvallend, maar tussen koralen een uitmuntende camouflage vormend. Mocht dit vijanden niet om de tuin leiden, dan heeft de vis zijn giftige stekels nog, achttien in totaal waarvan dertien in de rugvin. Ze worden gevormd door de gebogen en gemakkelijk afbrekende punt van een aantal vinstralen. In deze punt, die dus in de huid van een tegenstander raakt, zit ook de gifklier. Van een paar goede prikken gaat een klein dier zeker te gronde.
Voor de mens zijn ze gewoonlijk niet dodelijk, maar in ieder geval wel bijzonder onaangenaam. Er zijn enkele sterfgevallen bekend; helaas weet men niet voldoende van de omstandigheden waaronder de ongelukken zich voordeden en van de lichamelijke conditie van hem of haar die werd getroffen. Gelukkig krijgt men in het water door de snelle verdunning zelden veel gif in het lichaam, anders zouden er ongetwijfeld veel meer doden vallen. Het gif schijnt namelijk zeer werkzaam te zijn. Het is van soortgelijke samenstelling als hetgeen de aan de koraalduivel verwante ►steenvis produceert. Vissers zijn in ieder geval doodsbang voor de koraalduivel; raakt er een in hun net verzeild dan zetten ze vaak liever de hele vangst overboord dan het risico te lopen met de koraalduivel in aanraking te komen.
Prof. Steinitz van de universiteit in Jeruzalem werd eens bij een onderzoek van de vis door twee stekels geprikt. Ofschoon hij niet ernstig werd geraakt, was de korte tijd later optredende pijn onvoorstelbaar. Drie uur duurde het, toen zakte het wat af. De getroffene, die zijn ervaringen van minuut tot minuut noteerde, voelde zich niet echt ziek en zijn pols was normaal. De pijn was echter zo verschrikkelijk, zei hij later, dat je een sterke neiging had om weg te hollen ten einde hem te ontlopen.
Een verzorger uit het aquarium in New York kreeg drie stekels in een duim. Binnen een uur was zijn hand tweemaal zo dik als normaal en had hij een verschrikkelijke pijn in borst en nek. In het ziekenhuis zijn hem injecties tegen de pijn en de zwelling toegediend. Een week lang heeft hij er desondanks last van gehouden.
De koraalduivel gebruikt zijn stekels niet alleen defensief maar valt er ook een tegenstander mee aan. Hij vertrouwt kennelijk helemaal op zijn verdediging want vijanden laat hij rustig naderen zonder te vluchten. Wel zorgt hij er, heel kalm rondzwemmend, steeds voor dat de opgezette rugstekels in de richting van de tegenstander priemen, van welke kant hij ook wordt aangevallen. Alle mogelijke standen kan hij daarbij innemen, tot praktisch ondersteboven toe. Komt het gevaar te dicht bij dan doet de koraalduivel een snelle uitval. Het zullen altijd wel tegenstanders zijn die niet eerder met het gif hebben kennisgemaakt.
Degenen die het hebben leren kennen, werden of gedood of ze hebben hun lesje geleerd en blijven in het vervolg ver uit de buurt van iedere koraalvis. Voor die vissen-met-ervaring hebben de vreemde kleuren en het ongewone uiterlijk van de koraalduivel een bijzondere betekenis. Ze vormen namelijk een alarmsignaal, een waarschuwing om dat vreemde prooidier maar liever met rust te laten.
■ Maximale lengte 30 cm. Gewoonlijk 20-25 cm. Gewicht 1 kg.
Opvallende streeptekening van kastanjebruine banen op een zilver- of crèmekleurige ondergrond. De tekening zet zich in korte streepjes of punten voort op de lange vinstralen.
Voedsel: De koraalduivel is een echte roofvis die hoofdzakelijk leeft van kleine kreeftachtigen, krabbetjes, garnalen, die langzaam worden gevolgd en door het plotselinge openen van de grote bek met een plof worden opgezogen.
Over de voortplanting is nagenoeg niets bekend.
Is verwant aan de ►poon en behoort tot dezelfde familie als de ►steenvis.
Zebra Fish, Dragon Fish • Feuerfisch • Rascasse volante
Pterois volitans
Het verspreidingsgebied van de koraalduivel is moeilijk aan te geven. Het dier is in een aantal vormen in Indische en Stille Oceaan langs vele kusten te vinden, van Rode Zee en oostkust van Afrika tot Filippijnen, Rioe Kioe-eilanden, Indonesië en Australië. De kust van Zuid-Afrika is ongeveer de zuidelijkste grens. In het algemeen kan men stellen dat koraalduivels niet in zeewater voorkomen waarvan de temperatuur beneden de 15 gr. C. kan zakken.
