Het is maar een goede eeuw geleden dat er op de onmetelijke steppen van Noord-Amerika tot in Canada enorme kudden bizons voorkwamen, waarvan het moeilijk is zich een voorstelling te maken. Voor de Indianen in die gebieden vormde de bizon een levensbelang.
Het vlees, ook gedroogd, was een hoofdbestanddeel van hun dagelijkse voedsel, de huid werd onder meer gebruikt voor het vervaardigen van kleding en tenten. Een enkele bizon leverde een rijk maal op, want een volwassen stier kan tussen de 900 en 1000 kilo zwaar worden. Hoeveel bizons er over de prairies trokken, valt thans moeilijk te zeggen; de schattingen lopen uiteen tussen zestig en honderd miljoen! Nog in 1871, toen blanken en Indianen reeds duchtig onder ze huishielden, werd er een kudde gesignaleerd die 40 kilometer breed en 60 kilometer lang was en naar schatting uit vier miljoen bizons bestond. Zo ver het oog reikte was het land één deinende massa bruine ruggen, waarbij een enorm geloei en gestamp de bodem deed trillen en schudden. De meedogenloze jacht op de bizon – buffalo zegt men in Amerika maar dat is onjuist want de bizon is geen buffel – begon omstreeks 1865 met de aanleg van de Pacific-spoorweg, die precies door het woongebied der kolossale runderen kwam te liggen. Het neerschieten van duizenden dieren door arbeiders van die spoorweg en door vele jagers, vormde slechts een kleine inleiding tot hetgeen er gebeurde toen de lijn gereed was en ‘jagers’ bij duizenden naar de bizonoorden trokken om daar, in het wilde weg en vaak zonder ander doel dan te doden, de bizons neer te schieten. Hoogstens was het te doen om de tongen der gedode dieren, die een lekkernij heetten te zijn.
Nog erger werd het toen men vanuit de trein op de runderen ging schieten, zomaar als ‘sport’ of om de immense kudden van de rails te verdrijven. Hoe er is huisgehouden bleek wel, toen men in 1895 bij een nauwkeurige telling niet hoger kwam dan ongeveer 800. Miljoenen en miljoenen waren er toen in bloedige moordpartijen afgeslacht.
In het begin van deze eeuw werden eindelijk door de betreffende regeringen de nodige maatregelen getroffen. De bizon werd tot beschermd dier verklaard en de zielige restanten werden ondergebracht in een aantal reservaten in Canada en de Verenigde Staten. Thans is de kleine schare gelukkig uitgegroeid tot een aantal kudden met in totaal tussen de 25.000 en 30.000 dieren, waarvan er 10.000 tot 15.000 in de Verenigde Staten leven en de rest in Canada. Er wordt nu met zorg over ze gewaakt waarbij er vooral op wordt toegezien dat de kudden niet te groot worden voor het beschikbare terrein. Geregeld worden er daarom exemplaren afgeschoten, merendeels overtollige of oude stieren.
Bizons zijn naaste familieleden van de Europese wisent. Van oorsprong behoren ze waarschijnlijk zelfs tot een en dezelfde uit Azië afkomstige soort. In de loop der tijden verbreidde deze zich in verschillende richtingen en kwam zo niet alleen in Europa maar wist ook, via de toen bestaande landbrug bij de huidige Beringstraat, Amerika te bereiken. Een weg die overigens ook door vele andere diersoorten werd gevonden. Toen de verbinding aan het eind van de ijstijd werd verbroken, ontwikkelden de immigranten zich in hun nieuwe woonplaatsen tot verscheidene vormen, waarvan uiteindelijk de bizon is blijven bestaan – en in Europa de wisent. Op het nippertje dan; wat de natuur duizenden jaren in stand hield, wist de mens bijna in enkele jaren te vernietigen.
De wisent is een bosdier, de bizon in het algemeen gesproken een steppebewoner. Er komt in Canada ook een bosbizon voor, waarvan er eveneens enkele duizenden in reservaten leven maar deze schijnen te vaak met prairiebizons te zijn gekruist om zeker te zijn van hun raszuiverheid.
Bizons zijn bijzonder robuste en imposante runderen die veel op wisenten lijken maar doorgaans iets kleiner zijn en kortere poten en staart hebben. De kop is wat zwaarder, wordt lager gedragen, is meer behaard en voorzien van een langere ‘baard’. Evenals bij de wisent wordt in het voorjaar de wintervacht in grote pruiken van het lichaam geschuurd waardoor de dieren er nogal kalig gaan uitzien. Zo nauw zijn bizon en wisent verwant dat ze onbeperkt met elkaar kunnen worden gekruist. Wat enkele jaren geleden, toen de wisent dreigde uit te sterven, ook vele malen is gebeurd. Thans zijn er vrijwel geen bastaarden meer op de wereld te vinden. Bizon en wisent zijn nu wel gered.
■ Totale lengte 3-3,30 m; staart 60-80 cm; schouderh. 1,80-2 m; gewicht volwassen stier 600-800 kg, max. 1000 kg. Koeien 2-2,5 m lang; 1,5 m hoog; 500-600 kg zwaar.
Effen roodbruine dikke vacht, aan kop en schouders zwart.
Voedsel: Steppegras, o.a. het z.g. ‘buffalo grass’.
Draagtijd ong. 9 maanden; één jong, zeer zelden 2. Gewicht 10-18 kg.
Kunnen meer dan 40 jaar worden.
Zie ook runderen en wisent.
American Bison • Bison • Bison
Bison bison.
