Het grapje van een weekblad om, nu reeds jaren geleden, in zijn kolderrubriek wekelijks te vermelden dat de volgende week de axolotl zou worden besproken – wat nooit gebeurde – heeft vele mensen doen denken dat het om een verzonnen dier ging. De axolotl, hoe vreemd de naam ook is, bestaat echter wel degelijk en leeft in de natuur in diepe, meer dan 2000 meter hoog gelegen bergmeren in Mexico.
En in duizenden laboratoria en aquaria overal ter wereld. Het zou niet misplaatst zijn geweest indien het weekblad inderdaad aandacht aan het dier had besteed, want het is een uitermate interessante en van al zijn familieleden afwijkende salamander. Onder normale omstandigheden komt de axolotl namelijk niet tot de gedaanteverwisseling die hem van larve tot volwassen dier maakt en die hem onder meer de uitwendige kieuwen doet verliezen. Hij heeft weliswaar van de geboorte af longen, maar blijft daarnaast beschikken over de grappige, pluimachtige uitsteeksels aan de kop. Andere salamanders zijn als larve meestal niet tot voortplanting in staat, de axolotl echter wel. Hij is min of meer een volwassen larve. Wat ook weer niet wil zeggen dat het niet anders kan. Wanneer men hem schildklierhormonen toedient, wordt hij wel degelijk ook uiterlijk volwassen: de kieuwen verschrompelen, de longen nemen de ademhaling nu geheel over, rugvin en staart verdwijnen gedeeltelijk en de axolotl gaat op het land leven. Hij kan er in een aquarium ook op andere manier toe worden gebracht, namelijk door de waterstand in het bassin langzaam te verlagen. Naarmate er minder water komt, ontwikkelt de axolotl zich tot volwassenheid, zodat hij landdier is als de zaak komt droog te liggen.
Een andere merkwaardigheid van de axolotl is het vèrgaande vermogen om ledematen te regenereren. Een afgebeten poot – hongerige axolotls hebben kannibalistische neigingen – begint na enkele dagen aan te groeien en is in een maand meestal weer compleet.
Voortplanting in gevangenschap heeft de deskundigen nogal wat hoofdbrekens bezorgd omdat de dieren aanvankelijk niet tot paring wilden komen. Door de temperatuur van het normaal ongeveer twintig graden warme water minstens tien graden te laten zakken en het waterniveau aanzienlijk te verhogen, konden de dieren echter tot de nodige activiteit worden geprikkeld.
■ Totale lengte uitgegroeid exemplaar tot 30 cm.
Meestal bruinachtig donkergrijs met lichte en donkere vlekken, soms wit of roseachtig. Witte of rose exemplaren hebben blauwe, de andere grijsachtige ogen.
Voedsel: Alle mogelijke kleine waterdieren. In gevangenschap krijgen ze vaak gemalen runderhart of mager vlees met vitamine AD en kalk.
Aantal eieren varieert van 200 tot enkele duizenden. De ong. 15 mm lange larven komen na 10-14 dagen uit; bij hogere temperaturen gaat het sneller, bij lage wordt ontwikkeling geremd. Na 18 maanden kunnen ze zich voortplanten.
In hun geboorteland worden de axolotls door de Mexicanen als lekkernij gegeten. Zie ook salamanders.
Axolotl • Axolotl • Axolotl
Ambystoma mexicanum.
