Maatschappelijk verantwoord ondernemen is een term voor een praktijk van bedrijven waarin rekening wordt gehouden met de maatschappelijke consequenties van productie en dienstverlening, zoals aangaande milieu, mensenrechten, aandacht voor kansarme groepen, positieve discriminatie en het maatschappelijk nut van de productie.
Grote ondernemingen houden zich in de regel aan arbeidsnormen en beginselen van mensenrechten, maar vooral bij hun leveranciers ontbreekt het daar vaak aan, en de controle op die leveranciers is meestal gebrekkig. Er zijn standaarden ontwikkeld voor de controle op de naleving van normen, zoals SA8000, een Amerikaans initiatief, waarbij grote ondernemingen zich kunnen aansluiten. In Nederland zijn sinds eind jaren negentig de beginselen van MVO door steeds meer bedrijven aanvaard. De overheid stelt zich op het standpunt dat MVO vooral een vrijwillige keuze van bedrijven moet zijn en stelt zich terughoudend op bij het voorschrijven van normen en maatregelen, met uitzondering van een steeds gedetailleerder regelgeving aangaande effecten voor het milieu.
In 2011 aanvaardden de VN de Richtliujnen voor ondernemingen en mensenrechten, ook wel aangeduid als de Ruggie Principles (ze zijn opgesteld door de spciale VN-vertegenwoordiger voor bedrijven, de Amerikaanse hoogleraar John Ruggie): De basis daarvan is:
1) de bestaande verplichtingen van staten om mensenrechten en fundamentele vrijheden te beschermen en te realiseren (1e pijler, State Duty to Protect);
2) de verantwoordelijkheid van bedrijven om mensenrechten te respecteren (2e pijler, Business Responsibility to Respect);
3) de noodzaak te voorzien in effectieve maatregelen voor herstel en/of verhaal bij inbreuken hierop (3e pijler, Access to Remedy).
