De kostenplaatsenmethode, ook wel productiecentramethode, kan worden beschouwd als de meest geavanceerde op volume gebaseerde kostenallocatiemethode. Bij toepassing van deze methode worden de indirecte kosten middels kostenplaatsen aan de kostendragers toegekend.
Een kostenplaats is een onderdeel van een organisatie dat prestaties levert ten behoeve van een of meerdere kostendragers. In de praktijk wordt een kostenplaats vaak gekoppeld aan een afdeling, al is dit geen vereiste. Drie verschillende soorten kostenplaatsen zijn te onderscheiden: hulpkostenplaatsen, zelfstandige kostenplaatsen en hoofdkostenplaatsen.
Hulpkostenplaatsen omvatten kostenpools (groepen van individuele kosten) die geen betrekking hebben op concrete afdelingen in een organisatie, zoals huisvestingskosten. Zelfstandige kostenplaatsen zijn organisatie-eenheden die prestaties verrichten voor andere kostenplaatsen in de organisatie. Hoofdkostenplaatsen zijn organisatie-eenheden die rechtstreeks prestaties leveren ten behoeve van de kostendrager.
Kosten geboekt op een hulpkostenplaats worden toegewezen aan een zelfstandige kostenplaats, die de kosten vervolgens toerekent aan de hoofdkostenplaats. Op welke wijze dit plaatsvindt, is afhankelijk de kostenplaatsenmethoden die gekozen wordt. Er zijn drie varianten te onderscheiden: de directe methode, de step-down methode en de reciproke methode.
Bij de directe methode worden de indirecte kosten van de zelfstandige kostenplaatsen rechtstreeks gealloceerd naar de hoofdkostenplaatsen.
De step-down methode alloceert kosten van zelfstandige kostenplaatsen niet alleen naar hoofdkostenplaatsen, maar ook naar andere zelfstandige kostenplaatsen. Deze wijze van allocatie impliceert dat een zelfstandige kostenplaats gebruik maakt van de diensten van een andere zelfstandige kostenplaats.
Bij de laatste methode, de reciproke methode, is er sprake van wederkerige allocatie van kosten. Deze variant is geschikt indien zelfstandige kostenplaatsen gebruik maken van elkaars diensten, waarbij het wenselijk is dat kostenplaatsen een deel van elkaars kosten toegewezen krijgen. Deze variant is rekenkundig ingewikkeld, zeker indien veel zelfstandige kostenplaatsen naar elkaar kosten alloceren.
