Het Witte Stadje. Thorn was vanaf 1300 een autonoom kloostergebied, een zogeheten stift of sticht. Het werd bevolkt door kanunnikessen. De religieuze dames waren uitsluitend afkomstig uit de hoogste adel. Zij stonden onder leiding van een abdis die als enige de geloften aflegde en de rang had van rijksvorstin. De kanunnikessen woonden niet in de abdij, maar hadden ieder hun eigen woning. Het vorstendommetje bezat een grote mate van zelfstandigheid.
Het had zijn eigen legertje, munten en rechtspraak. De Franse bezetters maakten in 1794 een einde aan de zelfstandigheid. Dus is Thorn nu gelukkig voor iedereen. Bij een grote brand in 1645 ging het paleis van de vorstin-abdis verloren. Wat rest zijn wat muurwerk, een poort van de voormalige abdij en een van de zeven zogeheten immuniteitspoorten. De gotische abdijkerk, de Sint-Michaelkerk, bleef ongeschonden. Het is de enige nog bestaande stiftkerk in Nederland en staat mede daarom in de Monumenten Top 100.
Het godshuis dateert voornamelijk uit de 14de eeuw. Sommige delen stammen uit de 12de en de 15de tot de 17de eeuw. Het interieur (in 1970 ingrijpend gerestaureerd) is in Lodewijk XIV-stijl, met 'vorstinnenkoor', 'dameskoor', hoofdaltaar uit 1769, 17de-eeuwse schilder- en beeldhouwwerken en een Marianum. Dit grote Mariabeeld, vervaardigd door de Meester van Elsloo, is een bijzonder voorbeeld van laatgotisch houtsnijwerk. Onder de kerk bevinden zich twee crypten, waaronder een gotische.
Een gotische grafkelder onder het hoofdaltaar is een zeldzaamheid in Europa, want nagenoeg alle crypten zijn Romaans. Er liggen naar schatting meer dan vijftig gemummificeerde lijken. Ze zijn geconserveerd door een unieke combinatie van luchtgesteldheid en aardstralen. Twee mummies zijn te bezichtigen, maar hoe lang dat nog duurt is de vraag, want sinds ze zijn verplaatst, zijn ze aan het vergaan. In de kapittelzaal en de archiefkamer nestelde zich Museum Abdijkerk.
Het illustreert aan de hand van portretten, schilderijen en dergelijke de geschiedenis van de abdij en het stift. Er staat ook een grote maquette van het voormalige abdijcomplex. De gotische crypte is een schatkamer vol religieuze en andere voorwerpen. Adres: Kerkberg 2. Informatie: 0475 561962.
TIP: Ook het Gemeentemuseum Het Land van Thorn belicht de geschiedenis van het Witte Stadje. Adres: Wijngaard 14.
