Een term, die geen betrekkingen onderhoudt met moderne theorieën betreffende E., daar het theorieën zijn die óf fysiologisch zijn van aard óf materialistisch. De oude wijzen zeiden: 'Er bestaat geen diepere kennis dan Samkhya en er bestaat geen machtiger vermogen dan Yoga.' De werkelijke E. speelt zich af in het innerlijk van de mens, terwijl de principes van inzicht en beheersing der dingen centraal staan in het leven - verovering van het Zelf en de Natuur, louter door middel van begrip.
De Indiase filosofen hebben zich in feite nooit ernstig [of verstandelijk!] bezig gehouden met de idee van een God en een Schepping. Zij noemen die twee concessies van de kant van hen die denken in enge zin. Het doel van yoga is dan ook niet zich verstandelijk met begrippen bezig te houden, maar het Bewustzijn te verruimen, de innerlijke Vrijheid te vergroten en door middel van een absoluut persoonlijke ervaring universeler te gaan denken. Bewustzijnsverruiming is pas echte E., terwijl de doorsnee moderne mens denkt dat hij zich op het ogenblik op het toppunt van zijn kunnen bevindt, met om hem heen media en computers, terwijl zijn Ego nog gevangen zit in verkeerde identificaties, hardnekkige gewoontes en funeste begeertes. In het westen spreekt men van E. in de uiterlijke zin des woords. Men wordt gewezen op in beton gegoten bereik en de lange weg tussen amoebe en mens.
Als de yogi het over E. heeft, bedoelt hij altijd het innerlijk leven en deze yogi kan een Bhakta, een Jnana-yogi of zelfs een Jaïn zijn, voor hem is E. een innerlijke aangelegenheid, het bewandelen van de weg van Zelfrealisatie. Zie: Vrijheid.
