XYZ van Amsterdam

J. Kruizinga, Gerrit Vermeer (2002)

Gepubliceerd op 22-06-2018

Bioscoop

betekenis & definitie

Bioscoop - De eerste filmvoorstelling in Nederland werd op 12 mrt. 1896 gegeven door de Cinématographie Lumière in het pand Kalverstraat 220. Het Roxy theater* verrees op nr. 224. Daarnaast stond de Plaza bioscoop, vroeger bekend als Cinema de Munt (Kalverstraat 226). Op 16 apr. 1972 brandde de Plaza af. De eerste bioscoop met "doorlopend programma" was de Cinema Parisien*, Nieuwendijk 69.

In 1911 stond op de hoek van Handboogstraat en Heiligeweg de Elite-bioscoop Union. Union behoorde met "De Witte" tot de eerste bioscopen die na de periode van de film als kermisvermaak in tenten de aanzet gaven tot nieuwe uitgaansmogelijkheden. Bij de verbouwing van Union vond men het programma dat in de periode van 7 apr. tot en met 3 mei 1911 werd vertoond. Onder directie van Siegfried Levy en met het orkest Schram werden vertoond: 1. Beerenjacht op Malakka, natuuropname; 2. Tommy wil met zijn zuster trouwen, humoristische scène; 3. Het zwarte gordijn, drama van René Berton; 4. De gesnapte inbrekers; 5.

Wraak, drama; 6. De beroemde acrobaten Asti en de menselijke piramide; 7. De revue van Union, de belangrijkste gebeurtenissen van de afgelopen week; 8. Een samenzwering onder Hendrik III, historisch drama, gespeeld door de beroemdste artisten van Parijs; 9. Ik zweer U eeuwig trouw; 10. Een drama uit jaloezie. Er zijn in 2000 met de bouw van twee grote bioscopen, "De Munt" en "Arena", 11.000 stoelen bijgekomen, een verdubbeling ten opzichte van een aantal jaren daarvoor.

Lit. Amsterdam als centrum van het filmbedrijf, O.A. 1958, 343; A. Briels, Komst en plaats van de levende fotografie op de kermis, 1973; Ons bioscoopbedrijf, voorheen en thans. Reprint van een uitgave anno 1911, door de Stichting Film Manifestatie, 1975; Karel Dibbets en Frank van der Maden, Geschiedenis van de Nederlandse film en bioscoop tot 1940, 1986; Guus Luijters, Voormalige Amsterdamse bioscopen, 1992 en 1999; R. van Bueren, Saturday Night at the Movies, deel I A-D, 1996; id., deel 2 en 3, E-Z, 1999.