De vrijmetselarij is in het begin der 17de eeuw ontstaan, toen zich alom een streven naar onderzoek op elk gebied ging ontwikkelen. In dien tijd werd evenwel elk onderzoek gewantrouwd en als strijdig met den godsdienst beschouwd.
Daar aan de leden der gilden meer vrijheid van vergaderen dan aan andere burgers was toegestaan, sloten zich velen bij het gilde der bouwlieden en metselaars aan. De groote brand in Londen in het jaar 1668 bracht nl. vele bouwlieden te samen. Deze vergaderden in de bouwketen en naar deze keten (Eng. lodges) heeten de vergaderzalen van tegenwoordig nog loges. Daarna ontwikkelde de vrijmetselarij zich belangrijk; thans is zij over de geheele wereld verspreid en telt twee millioen broeders. Een gevolg van de voorzichtigheid, waarmede men te werk moest gaan, was, dat de leden onder elkaar een zinnebeeldige taal gebruikten, ontleend aan den bijbel. Men vergeleek verder, een zinnebeeld uit eigen vak gebruikende, de menschheid der toekomst met een bouwwerk, waarin ieder mensch een bouwsteen vormt, welke bewerkt en glad gemaakt behoort te worden. Voor de zedelijke waarheden nam men zinnebeelden, ontleend aan het oude metselaarsgilde.In de meeste loges (tempels) ligt, als zinnebeeld van de godsvrucht der leden, de geopende bijbel, terwijl „het alziend Oog” overal is aangebracht.
De leden hebben teekens, waaraan zij elkaar herkennen en woorden, welke hen toegang geven tot de bijeenkomsten over de geheele wereld. De vrijmetselaars zijn dus te beschouwen, niet als een geheime vereeniging, doch als een besloten gezelschap.
De vrijmetselarij stelt zich ten doel, den Woordverklaring.
mensch in overeenstemming te brengen met zijn hoogen aanleg. Het streven is gericht op de ontwikkeling van den geest en van het gemoed, hetgeen den mensch opvoert tot een hooger peil. De vereeniging tracht haar leden te brengen tot naastenliefde, verdraagzaamheid, ontwikkeling van den geest en tot zuiver nadenken. Zij toetst alles aan het gezonde verstand. Zij bestrijdt onkunde en bijgeloof, streeft naar vrijmaking van den geest en verzet zich tegen priesterdwang en kerkgezag. Zij ontzegt aan de kerkgenootschappen het recht, hun opvatting over het godsbestuur voor allen bindend te verklaren.
Sommige dier beginselen zijn in strijd met de leer der Katholieke Kerk, die dan ook aan haar leden het lidmaatschap verbiedt. De staatkundige inzichten der leden kunnen ver uitéénloopen, maar men eerbiedigt elkanders denkbeelden en de toon, welke onder vrijmetselaars heerscht, is altijd welwillend. De vereeniging staat dus buiten de politieke partijen, dringt echter aan op de vervulling van ieders plicht als staatsburger en op gehoorzaamheid aan het wettig gezag. De eischen voor de toelating zijn: een vrij man naar den geest, meerderjarig, onberispelijk van gedrag, beschaafd, onafhankelijk van geest. Eenig aanwijsbaar zakelijk werk ligt niet in de lijn der vrijmetselaars. Niettemin gaven de zij in ons land den stoot tot de oprichting van de Doofstommeninrichting te Amsterdam, de Vereeniging tot Verzorging van Weezen in het Huisgezin te Amsterdam, de Alexanderstichting te Bennekom.
Zoodra die inrichtingen op eigen wieken konden drijven, trokken zij zich terug. De Vrijmetselaars onderscheiden onder de leden de graden van leerling, gezel en meester. In den regel is er in elke staat één vereeniging, welke alle loges van het land omvat. Deze draagt den naam van Groot loge of Grootoosten. Eenuitzonderinghierop vormen de drie Grootloges van Pruisen en de twee Grootloges van Frankrijk. Zuid-Afrika behoort tot Nederland, Curaçao voor de helft tot Nederland en voor de helft tot Amerika.
Een band tusschen de Grootloges is er niet. In Oostenrijk wordt geen vereeniging van vrijmetselaars toegelaten, vanwege den ban, dien de paus heeft uitgesproken.
Uiteraard zijn fascisten en vrijmetselaars tegenvoeters. Het fascisme stelt den staat ver boven den mensch en breidelt de uiting der gedachten, terwijl de vrijmetselaars vrij willen zijn in denken en spreken. In Italië waren meer dan duizend loges. De fascisten hebben die hardhandig gesloten en er bleef niets van over. De huizen der vrijmetselaars werden geplunderd en de grootmeester werd tot dwangarbeid veroordeeld. De meeste vrijmetselaars verlieten hetland.Een bronzen krans, eertijds door vrijmetselaars aan het standbeeld van den grooten vrijmetselaar Garibaldi gehecht, werd afgenomen en vernieuwd.
