is een toestel, bestaande uit een in graden of onderdelen daarvan verdeelde cirkelrand. Het wordt gebruikt, om horizontale of verticale hoeken (in graden) te meten en komt aan vele astronomische, geodetische of zeevaartkundige instrumenten voor, zoals kompassen, theodolieten, astronomische kijkers enz.
Moeten zeer kleine hoeken afgelezen worden, dan maakt men van een nonius of microscoop gebruik.
