Tijdvereffening noemt men het verschil tusschen den tijd, door een naauwkeurig en regelmatig loopend uurwerk, en den tijd, door de zon aangewezen. De lengte van het eene etmaal, besloten tusschen twee zonsculminatiën, is niet volkomen gelijk aan het andere, omdat de loopbaan der Aarde geen cirkel is, maar eene ellips, en omdat het vlak van hare loopbaan (ecliptica) een hoek maakt met dat van haren evenaar (equator). Wegens den elleptischen vorm harer loopbaan heeft de Aarde grooter snelheid (is dus de schijnbare beweging der Zon sneller), wanneer zij zich in haar perihelium (het digtst bij de Zon) bevindt.
Daaruit volgt, dat de uren van ieder etmaal niet steeds dezelfde lengte hebben, weshalve de aanwijzing van den zonnewijzer verschilt van die van een goed uurwerk. Men heeft zich dus voorgesteld, hoe de tijd zou zijn, wanneer de Aarde zich met eenparige snelheid in een cirkel om de Zon bewoog, en daaraan den naam gegeven van middelbaren tijd.
De tijd, tusschen twee zonsculminatiën verloopen, noemt men daarentegen zonnetijd, en die tusschen twee culminatiën eener vaste ster draagt den naam van sterretijd. De lengte van den zonnedag is gelijk aan den sterredag, vermeerderd met den tijd, dien het boogje, hetwelk de zon in één dag aflegt, noodig heeft om door den meridiaan te gaan. Doch de tijd, welken dit boogje daartoe behoeft, is grooter naarmate de zon zich digter bij de pool des hemels bevindt. Die tijd, gevoegd bij de lengte van den sterredag, bepaalt die van den zonnedag, welke derhalve dagelijks verandert en op zoodanige wijs vermeerdert en vermindert, dat de vereffening na voleindiging des jaars volkomen is. Immers de zonnedag kan op den eenen tijd 50 seconden langer duren dan op den anderen tijd, en het verschil tusschen den zonnetijd (waren tijd) en den middelbaren tijd kan klimmen tot ruim 16 minuten. Volgens een uurwerk, dat den middelbaren tijd aanwijst, gaat de Zon van 7 tot 11 Februarij 15 minuten later en van 23 October tot 13 November 16 minuten vroeger door den meridiaan. Ook voor alle andere tijden des jaars is de tijdvereffening in een tabél vastgesteld.
