Consistorium is een Latijnsch woord, dat in het algemeen eene vergaderplaats beteekent; later echter werd het gebruikt, om het vertrek aan te duiden, waar de geheime raad van den Romeinschen Keizer vergaderde, terwijl daardoor sedert Diocletianus en Constantinus die raad zelf aangewezen werd. Men had gewone leden van den Keizerlijken raad, zooals de kanselier en de hofmaarschalk, en ook buitengewone. Die vorm van het RomeinschKeizerlijk consistorium is overgenomen door de Christelijke Kerk. De bisschoppen hebben hunne consistoria, en ook de hoogste Pauselijke Staatsvergadering, die uit cardinalen is zamengesteld en iedere week eenmaal onder het voorzitterschap van den Paus bijeenkomt, alsmede de buitengewone zittingen van den Staatsraad, dragen dien naam.
Ook in de Luthersche Kerk heeft men van ouds consistoria, — reeds in 1542 werd er te Wittenberg een ingesteld, en later klom hun aantal, zoodat zij wederom onderworpen werden aan een opper-consistorium. Doorgaans staan zij met de regéring in het naauwste verband, en zij zijn daar alleen zelfstandig, waar de regérende vorst de R. Katholieke godsdienst belijdt, zooals in Beijeren en Oostenrijk. In Protestantsche landen, bepaaldelijk in Duitschland, zijn de consistoria groote belemmeringen bij het tot stand brengen eener scheiding van Kerk en Staat. Wettige, erkende consistoria zoekt men in ons Vaderland te vergeefs.
