Boulogne of Boulogne sur Mer is eene versterkte zeestad in het Fransche departement Pas de Calais en de hoofdplaats van een arrondissement. Zij ligt 5 geogr. mijlen ten zuidwesten van Calais aan het Engelsche Kanaal en aan den mond der Liane, en bestaat uit de onregelmatig gebouwde bovenstad, op de hoogte Lambert en door wallen omringd, en uit de nieuwe, fraaije en volkrijke benenedenstad, het eigenlijke Boulogne sur Mer, den zetel van den handel. In het eerstgenoemde gedeelte vindt men het stadhuis, de hoofdkerk in spitsboogstijl, het bisschoppelijk paleis, dat van Justitie, het oude kasteel enz., en in het laatstgenoemde eene fraaije kazerne, het hospitaal, den schouwburg, de bibliotheek, de beurs, het muséum enz.
Zij is eene vesting van den 2den rang met 35000 inwoners en bezit onderscheidene inrigtingen voor wetenschap en kunst, goede scholen en vele fabrieken. Een belangrijke tak van nijverheid is er de visscherij, — voorts is er een aanzienlijke handel in haring, oesters, wijn, brandewijn, likeuren, linnen, wollen en zijden stoffen. De haven is er door Napoleon I aanmerkelijk verbeterd, en dagelijks vertrekken er stoombooten naar Londen en pakketbooten naar Folkstone. Langs den spoorweg van Amiens kan men in den tijd van 6 uren Parijs bereiken. Het aantal reizigers, uit Engeland aldaar aankomende, bedraagt jaarlijks ongeveer 70000. Op eene hoogte verheft er zich de “Colonne de la grande armée”, ter eere van Napoleon I en ter gelegenheid van het groote kamp bij Boulogne in 1804 verrezen. Ook heeft men er druk bezochte zeebaden.
Boulogne was reeds aan de Romeinen bekend als eene uitmuntende haven. Keizer Constantijn noemde haar Bononia, en ten tijde der Carolingen verkreeg zij den naam van Bolonia en behoorde langen tijd tot Ponthieu totdat zij in de 9de eeuw tot een zelfstandig graafschap verheven werd. Hernequin, de eerste graaf, sneuvelde in een gevecht tegen de Noormannen (882), die Boulogne plunderden. In 965 maakte Willem van Vlaanderen zich van haar meester en zij bleef eene bezitting van zijn geslacht tot in 1033, toen zij weder aan den graaf van Ponthieu ten deel viel. Daarna kwam zij als huwelijksgoed of als gift van Frankrijks koningen in verschillende handen. In 1544 werd zij door de Engelschen veroverd, maar keerde na verloop van 5 jaar tot Frankrijk terug. Uit Boulogne wilde Napoleon 1 een aanval doen op Engeland, en in 1840 was die stad het doel der avontuurlijke onderneming van den lateren Napoleon III. Eene Kerkvergadering is er geweest in het jaar 1264.
