Wanneer een persoon door de rechtbank veroordeeld is tot een bepaalde straf, dan kan het soms gebeuren, dat hem enigen tijd daarna gratie wordt verleend, d.w.z. dat hij geheel of gedeeltelijk van zijn straf wordt ontheven, zonder dat echter het vonnis wordt vernietigd. In monarchieën — staten, waar een vorst regeert — berust het recht van gratie in den regel bij den vorst, die echter in bepaalde gevallen van gratie eerst het advies van den rechter moet inwinnen.
Volgens onze wet is dit in alle gevallen van gratie noodzakelijk.