Wat is dat? Encyclopedie voor jongeren

P.J.F.H. van de Rivière, R. de Ruyter-van der Feer (1928, 1930 en 1938)

Gepubliceerd op 09-08-2019

Beeldhouwkunst

betekenis & definitie

Oorspronkelijk wordt onder beeldhouwkunst verstaan de kunst, om, in harde of tamelijk harde grondstoffen, vormen te scheppen, die niet dienen voor woonruimte, zoals de bouwkunst dit doet, maar die alleen gemaakt worden om de schoonheid van het beeld.

Men spreekt echter ook wel eens van beeldhouwwerken in brons, doch eigenlijk is deze naam niet letterlijk juist, want die bronzen beelden worden niet gehouwen, doch gegoten, terwijl de gietvorm eerst gemodelleerd is.

Voor de echte beeldhouwwerken gebruikt men verschillende soorten zand- en kalksteen, en vooral marmer, dat de fijnste bewerking toelaat.

In de oudheid werden — b.v. door de Egyptenaren — uiterst harde steensoorten gebruikt, zoals graniet, basalt en porfier; de Grieken en Romeinen gebruikten voor hunne kunstwerken wit en gekleurd marmer.

Natuurlijk heb je wel eens getracht, je er in te denken, hoe zo’n beeldhouwer precies werkt en dan moet dit werk je wel ontzettend moeilijk hebben geschenen. Immers één hak verkeerd of één centimeter te diep in zo’n blok marmer en het kunstwerk is bedorven! Zó beeldhouwen, n.l. direct in het blok marmer, heet beitelen à la prima”, doch dit wordt tegenwoordig bijna nooit meer gedaan. De grote beeldhouwer Michelangelo was een meester in het beitelen „à la prima”, doch een enkele maal heeft hij zich daarbij ook wel eens vergist en een klein stukje te veel weggehakt, maar dan wist hij dat meestal zeer kunstig bij te werken.

Tegenwoordig maakt de kunstenaar het beeld in een zachtere grondstof, b.v. in klei en soms wordt dan van dit klei-model nog een gipsafgietsel gegoten.

Daarna komen de helpers van den kunstenaar, die het beeldhouwwerk zeer nauwkeurig, na allerlei ingewikkelde berekeningen en metingen, in marmer overbrengen (feitelijk: copiëren) en tenslotte kan de beeldhouwer zelf nog de laatste hand aan het werk leggen.

Men spreekt ook van beeldhouwwerken in klei, was, boetseerklei, stucco (stuc), zacht hout, speksteen enz. — hoewel het woord beeldhouwwerk hier feitelijk niet in de strikte betekenis wordt gebruikt. Men heeft hiervoor ook het woord „boetseren”.

Het reliëf (haut- of basreliëf) is een bepaald soort van beeldhouwwerk. (Zie: Basreliëf).