Gepubliceerd op 16-11-2020

Wachter

betekenis & definitie

Volksnaam voor de Klapekster. De naam moet geïnterpreteerd worden als 'hij, die de wacht houdt, waakzaam is en scherp waarneemt'.

Hetzelfde grondwoord in zweeds Varfagel en noors Varsler (vgl. E aware 'gewaar'; oudnoords varr 'opmerkzaam'; N waarschuwen =letterlijk 'vrees inboezemen' (schuwen) door iemand 'opmerkzaam te maken' (waar-)). De motivatie is het gedrag, waarbij de vogel op een uitkijkpost zit om prooi in zicht te krijgen. Dit gedrag verschafte hem ook zijn wetenschappelijke naam (Lat excubitor 'schildwacht') en de E volksnaam Sentinel Shrike. Naar Newton & Gadow (1896 p.66) maakten Valkeniers gebruik van de opmerkzaamheid van de Klapekster om wilde Roofvogels op het spoor te komen. Volgens Terres (1980 p.821) zou bij Linnaeus bij de naamgeving gespeeld hebben dat de Klapekster andere vogels waarschuwt bij het zien van Roofvogels door luid te krijsen.

De vogelnaam Wagter wordt door Houttuyn 1762 (p.214) gebruikt ter aanduiding van Linnaeus' 2e Klauwier, Lanius Excubitor. Eerder al vinden we het woord bij Kiliaan c.1618, maar daar wordt niet de vogel mee bedoeld. Van Bemmelen [in Wickevoort Crommelin et al. 1858] deelt mee dat de naam dikwijls in Gelderland voor de Klapekster wordt gebruikt. Daarna vinden we nog opgave van de naam, steeds zonder plaatsaanduiding, bij Schlegel 1858, Albarda 1897, Snouckaert 1908 en vD.ETYMOLOGIE N wachten <mnl wachten '(af-) wachten, verwachten, wacht houden, (be)waken, beloeren etc.' (Bern. c.1240) is afgeleid van N wacht <mnl wachte 'het bewaken, hoede' (Bern. c.1240) en dit is weer afgeleid van waken, waarvoor zie sub Wekkerke.