Gepubliceerd op 16-11-2020

Schierzwaluw

betekenis & definitie

vDE 1993 noemt deze vogelnaam (onder het trefwoord schieraal) echter zonder andere toelichting dan dat schierhier als' wit, grijs, grauw' moet worden opgevat. Indien men van schier 'wild, snel' zou uitgaan, dan is er een goede kandidaat voor de naam, en wel de Gierzwaluw Apus apus ←; vgl.

E Swift 'Gierzwaluw' maar ook E swift ='snel'!). Bovendien is er de N volksnaam Scheer (Zwaluw; de vraag is, of de E volksnaam Skeer Devil etymologisch verwant is). Dit leidt tot de situatie dat zowel de naam Gierzwaluw als de naam Schierzwaluw uitstekend vanuit de grondwoorden zijn te verklaren, want ook het gieren (mnl girren) van de Gierzwaluw is een buitengewoon opvallend fenomeen.Gallée (c.1900) noemt Schierzwaalver als achterhoekse naam voor "1. Oeverzwaluw en 2. Boerenzwaluw" [in Schaars 1989, p.371] of Schirzwaalver als naam voor "zwaluw met witte borst", of, in een latere versie (Deventer, zonder jaartal, vermoedelijk na 1900) voor "hirundo riparia, oeverzwaluw, deze is van onderen wit; of hirundo domestica. De naam wordt gegeven in tegenstelling met de hirundo urbica, huiszwaluw." [Wilms 960403,4; Schaars 960828,2]. Welke Zwaluw(en) precies bedoeld wordt/worden, is door de insufficiënte latijnse naamgeving en de gebrekkige ornithologische kennis (welke soorten vallen nu in de categorie ‘Zwaluwen met een witte borst'?) niet meer met zekerheid te achterhalen, maar zoveel lijkt zeker, dat men de naam Schirzwaalver in verband heeft willen brengen met de betekenis ‘wit' van ‘schier'. Haaks hierop staat echter de twentse naam Skierzwaalve voor de Gierzwaluw [(van Schönfeld) Wilms 960403,4], want deze soort heeft nergens wit (op een nagenoeg onzichtbaar klein stukje op de keel na).

Mogelijk heeft skier in het twents dezelfde betekenis als in het fries (zie sub Skiere Krie), waarna een goede verklaring zou kunnen bestaan uit 'vaal(bruin) gekleurde Zwaluw'. (vgl. Vale Gierzwaluw, een andere, maar verwante soort). Zie ook sub Spier-Swaluwe. [Schaars inlitt. 960828]