1) Herderlijk; behoorende tot, uitgaande van den pastoor; pastorale brieven: de brieven van den apostel Paulus aan Timotheus en Titus, aanwijzingen bevattend voor de goede behartiging van het ambt van geestelijke; pastorale brief: herderlijk schrijven aan de leden der kerkelijke gemeente; pastorale theologie (ook enkel P. genoemd): handleiding tot de waarneming van het pastoors- of predikambt en de daaraan verbonden plichten.
2) Herderslied, herdersdans, meestal van een eenvoudig landelijk caracter en gematigde beweging; vandaar de bijnaam bij sommige muziekstukken, bijv. de Vie (pastoraal symphonie) van L. Beethoven.
3) Ook een kleine opera of tooneelstuk (herdersspel) waarin herders en herderinnen handelend optreden en waarvan het landelijk leven den grondslag vormt.
