Van aalmoes tot zwijntjesjager

Dr. E. Schröder (1980)

Gepubliceerd op 10-04-2020

Ophemelen

betekenis & definitie

Iemand opbemelen is: iemand boven zijn verdiensten prijzen, iemand ‘in de hoogte steken’. De afleiding van het woord hemel lijkt voor de hand te liggen.

Maar in het Middelnederlands betekent ophemelen: verbergen, verstoppen. De verwantschap met heimelijk is waarschijnlijk. In de zeventiende eeuw is de betekenis: opruimen, in orde brengen heel gewoon. ‘Heemelt de coocken op en stoft het voorhuys uyt’, voegt Warenar zijn dienstmeid toe. Daaruit ontwikkelt zich de betekenis: ordenen, regelen, opknappen, mooi maken, versieren. Het is op dit punt dat men de betekenis: prijzen begint te naderen, vooral in de zin van: meer prijzen dan redelijk is. De verwantschap met hemel, uitspansel is dus etymologisch niet aanwezig, maariedereen voelt die in het woord.