moksa

betekenis & definitie

moksa [bepaalde plant]. Ik verkies deze schrijfwijze boven de gewone moxa, niet alleen omdat het Nederlands het gebruik van de letter x verwerpt, maar ook omdat, zoals zo aanstonds zal blijken in het Japans, waaraan dit woord is ontleend, de k en z afzonderlijke letters zijn, zelfs door een korte vocaal gescheiden. Van Dale, artikel moxa, omschrijft de betekenis aldus: ‘bijvoetwol, uitwendig als brandmiddel gebruikt ter genezing van jicht en podagra.’ Inderdaad is het niet de bewerking, maar de stof die moxa genoemd wordt, zodat die naam ten onrechte door de Europeanen gebruikt wordt, wanneer men een andere stof dan de bijvoet voor de brandwond bezigt. Wijlen prof. Hoffmann gaf mij omtrent dit woord op mijn verzoek de volgende opheldering: ‘Moksa is de vulgaire Japansche naam van Artemisia vulgaris L. (bij ons bijvoet). Het woord wordt ook Mo-kusa (Mo-ksa) en Mo-gusa geschreven, en beteekent naar mijne opvatting brandkruid, van Mo, Moye = branden (intransit.) en Kusa, kruid. De wetenschappelijke Japansche naam is Yo-mogi, de Chineesche Gai of Ngai. Men bezigt de stelen tot pitten van waskaarsen en de gedroogde bladeren tot het zoogenaamde moksa-branden, waarvoor de Europeesche kliniek thans schietkatoen gebruikt. De Japanezen hebben het moksa-branden van de Chineezen geleerd, en de Europeanen (Kaempfer, Thunberg, enz.) zijn het eerst door de Japanezen hiermee bekend geworden.’ Uitvoerige mededelingen over het moksabranden, de bereiding van de stof, de wijze en het doel van de aanwending vindt men in Kaempfers Japan (Nederlandse tekst), p. 463-472. In de hedendaagse geneeskunde is het moksabranden nauwelijks meer bekend.