Technische encyclopedie

Winkler Prins (1975)

Gepubliceerd op 23-01-2025

DAGLICHT

betekenis & definitie

(Fr.: lumière du jour; Du.: Tageslicht; Eng.: daylight), in de bouwkunde het gedeelte van de globale verlichting dat overblijft na uitsluiting van het directe zonlicht (zie Bezonning).

Daglicht is een belangrijke factor, niet alleen voor gezondheid en behaaglijkheid, maar ook voor de produktiviteit en daarmee voor de economie. Men kan er niet mee volstaan te zorgen voor voldoende verlichting: men moet ook een goed evenwicht verwezenlijken in luminantie van lichtbron en wanden, het licht moet goed gericht zijn en er mag geen verblinding optreden. De verlichtingssterkte in een punt in een gegeven ruimte wordt niet alleen door rechtstreeks onverzwakt hemellicht bepaald, maar ook door niet-rechtstreeks licht als gevolg van reflecties, zowel van binnen- als van buitenvlakken. De openingen waardoor het daglicht binnenstroomt, worden afgesloten door ramen en daklichten, waarvan de constructie een vermindering van de verlichtingssterkte teweegbrengt. Glas en kunststof, in ramen en daklichten geplaatst, laten slechts een gedeelte van het toestromende licht door, dat ook nog beïnvloed wordt door de omringende bebouwing.

Om met deze factoren rekening te houden wordt gebruik gemaakt van de daglichtfactor J die de verhouding voorstelt tussen de verlichtingssterkte EP in een punt P van een lokaal (door licht direct of indirect van de hemel afkomstig) en de gelijktijdige verlichtingssterkte op een horizontaal vlak EH in het vrije veld:

J = EP/EH

waarin J de som is van drie factoren: van Jc , het gedeelte van het daglicht dat het punt P rechtstreeks bereikt en dat bepaald wordt door het gedeelte van de hemelkoepel, zichtbaar van P uit I; van Jre , het gedeelte ten gevolge van weerkaatsing op buitenvlakken en van Jri , de weerkaatsingen op binnenvlakken:

J = Jc + Jre + Jri

Jri kan worden bepaald, uitgaande van de verhouding van de oppervlakte van ramen en ruimtewanden en de reflectiefactoren van de laatste.

Om een nuttige daglichtfactor te verkrijgen moeten correctiefactoren toegepast worden: k1 de aard van het beglazingsmateriaal: k2 de constructie van het raam of daklicht, en k3 de bevuiling van de beglazing. De nuttige daglichtfactor wordt dan:

Ju = k1k2k3J

Minimale waarden hiervan worden opgegeven voor diverse tijdstippen van het jaar en voor de vereiste verlichtingssterkte binnen het lokaal, afhankelijk van het uit te voeren werk en rekening houdende met een minimale waarde van EH van 5000 lux. De toetreding van daglicht kan geacht worden voldoende te zijn als ten minste gedurende 85% van de werktijd geen kunstlicht nodig is. Voor langdurig lezen eist men gewoonlijk een verlichtingssterkte van ten minste 500 lux; de daglichtfactor moet dan zijn 500 : 5000 = 0,10. Voor een tekenzaal en zeer fijn werk is 0,20 vereist, voor grof werk en werk in magazijnen ca. 0,015.

Voor het bepalen van de correctiefactoren wordt gebruik gemaakt van rekencurven. Daarvoor belangrijk is het volgende.

Beglazing.

Beglazingsmaterialen absorberen een gedeelte van de lichtstroom en reflecteren een ander deel. De absorptie, afhankelijk van een reeks factoren, bedraagt voor draadglas 20...15%, voor matglas 20...3% en voor helder glas 4...2%. De reflectie, eveneens afhankelijk van verschillende factoren, bedraagt voor de juist genoemde materialen resp. 10...30%, 8...20% en 6...10%. Wat overblijft na absorptie en reflectie heet lichtdoorlating of lichttransmissie (draadglas 50...70%; matglas 70...90%, helder glas 90...92%, bij heldere dubbele beglazing ca. 80%).

Raamconstructie en bebouwing.

De verhouding tussen de beglaasde oppervlakte en die van de lichtopening bedraagt in het algemeen 0,75...0,85.

Bevuiling, afhankelijk van de ligging van het lokaal, de helling van de beglazing, het type glas, de graad van bezoedeling en de frequentie van de onderhoudsbeurten varieert k3 van 0,9 in een landelijke streek, tot 0,25 in een industriële zone.

De toe te passen daglichtfactor Ja wordt afgeleid van de minimale waarde van de nuttige:

Ja = Jᵤ/(k₁k₂k₃)

< >