Technische encyclopedie

Winkler Prins (1975)

Gepubliceerd op 23-12-2024

CONTINENTVERSCHUIVING

betekenis & definitie

(Fr.: derive des continents; Du.: Kontinentalverschiebung; Eng.: continental drift), een theorie, reeds vroeger gesuggereerd, maar voor het eerst grondig uitgewerkt door A. Wegener (1915).

Verondersteld wordt dat de huidige continenten in het geologisch verleden deel uitmaakten van een of twee grote protocontinenten die na het Perm opbraken en uit elkaar dreven als vlotten van licht continentaal sial (de silicium-aluminiumrijke en lichte gesteenten en magma’s die de bovenste laag van de aardkorst vormen) op meer plastisch en zwaarder sima (de silicium-magnesiumrijke basische gesteenten en magma’s die denkelijk op grote diepten in of onder de aardkorst voorkomen) onder de oceanen.De argumenten voor het bestaan van (een) dergelijk protocontinent(en) waren talrijk en zijn steeds geldig: topografisch passen de continenten in elkaar (bij een computeraanpassing van de 1000 m dieptelijn passen Z.-Amerika en Afrika bijna perfect), geologische structuren van de ouderdom van het Perm of ouder worden onderbroken aan de rand van de continenten en verschijnen weer aan de rand van een ander continent, de verspreiding van sommige geologische formaties o.a. de old Red Sandstone en de afzettingen van een ijstijd in het Perm kunnen niet verklaard worden met de huidige ligging van de continenten (zo wijzen gletsjerkrassen in Z.-Afrika op het bestaan van een continentale ijskap die vanuit de richting waar nu de oceaan ligt, moest stromen); ook de verspreiding van sommige fossiele planten en dieren kan niet verklaard worden op basis van de huidige geografie als men de soms gepostuleerde, maar op geen enkele waarneming berustende geologische landbruggen ter zijde laat (o.a. de verspreiding van de Glossopteris-flora in Z.-Amerika, Afrika, Indië en Antarctica en analoog van de Mesosaurus, een amfibie die de huidige oceanen niet kon overbruggen).

Alhoewel deze theorie ook een verklaring gaf voor de verspreiding van de plooiingsgebergten (druk tussen continenten of tegen de oceanische mantel) was ze rond 1930 afgeschreven vooral daar het voorgestelde mechanisme, gebaseerd op de middelpuntvliedende kracht, niet bevredigde. Vooral door oceanografisch en geofysisch onderzoek sinds de jaren zestig is de continentverschuiving nu algemeen aanvaard als een deel van een meer globale theorie (zie Plaattektoniek; Zeevloerverspreiding).

< >