in de nood, bepaaldelijk bij onmiddellijk lijfsgevaar, is ieder erop uit zichzelf te redden en laat de zorg voor anderen aan God over. Er zijn in het Ndl. geen oudere bewijsplaatsen dan uit de 18de e., maar blijkens de equivalenten in de moderne talen is het spreekwoord wel oud.
Mogelijk ontleend uit het Engels, waar het het eerst is opgetekend. Eng. Every man for himself and God (of: the devit) for us all (1546, resp. ± 1530); Fr. chacun pour soi et Dieu pour tous; chacun y est pour soi (16de e.; Le Roux de Lincy II, 270).
