Iets tot stand brengen

Niet hetzelfde als: iets tot staan brengen, hoewel beide zegswijzen dezelfde afleiding hebben. Het is een typisch voorbeeld van woordvorming

(Geen) stand houden

(Niet) duurzaam zijn, (niet) van lange duur zijn. Eigenlijk: zich (niet) lang staande houden

Zijn stand ophouden

Zich niet ‘verlagen' tot een mindere stand

Iets in stand houden

iets zorgvuldig voor het nageslacht bewaren

Boven zijn stand leven

Meer geld uitgeven dan men zich kan veroorloven

Schon stand im Nebelkleid die Eiche

Ein aufgetürmter Riese da
Wo Finsternis aus dem Gestrauche
Mit hundert schwarzen Augen sah

Op de eerste stand wonen

In een deftige buurt, een buurt van de deftige stand wonen. ‘Stand’ slaat hier op: de plaats waar (op) men maatschappelijk staat. Vandaar: eerste (deftige) stand, middenstand, mindere (arbeidende) stand

Ieder mens heeft zijn wolf stand

Ieder mens heeft zijn gebrek

Een standje slikken

Iemand een standje geven (verkopen, schoppen)
(Een) standje(s) uitdelen
De bedoeling is: omtrent iedere stand groeperen zich ‘weerstanden'. Zo ook hier: rondom elke stand verzamelen zich mensen, andere standen, die zijn grenzen bepalen. Wanneer iemand zich op de een of andere manier naar buiten laat gelden, ‘een standje maakt', lopen de mensen te hoop en bemoeien zich ermee. Hij veroorzaakt een ‘opstootje'. Deze uitdrukking willen in de eerste plaats dan ook zeggen: de buren tegen hem opzetten, met de bedoeling een soort volksgericht te ontketenen. De begripsoverdracht heeft hier dus tot een overliggende zin van ‘stand’ geleid. In ‘iemand een standje geven’ is dan ook als residu slechts het begrip ‘berisping’ overgebleven. Dit lijkt ver, heel ver van het oorspronkelijk begrip ‘stand’ verwijderd, maar het taalorganisme is zó levend, dat zelfs bij zulk een begripsontwikkeling geen zijwegen zijn bewandeld

Een bekrompen standpunt innemen

‘Bekrompen’ is een vdw. van ww. ‘bekrimpen’, dat op zijn beurt gevormd is van: ‘krimpen’, samentrekken, verminderen, vernauwen. Een ‘bekrompen standpunt’ moet dus zijn: een samengetrokken standpunt, en is dan verwant aan: begripsverenging. Men spreekt verder nog van: bekrompen middelen, mens e.d. De uitdrukking is dus: het standpunt van iemand, die weinig wereldwijsheid heeft opgedaan. De tegenstelling is uiteraard: een ruim standpunt innemen

Als een standbeeld staan

Roerloos, onbeweeglijk staan

Voor zijn standje vechten

De betekenis hiervan is verwant aan die van: een klein standje is een groot gemak. Ze wil in het algemeen zeggen: opkomen voor zijn persoonlijke belangen

Een druk standje

‘Standje’ is eigenlijk de concretisering van het deelwoord ‘staand' (eigenlijk van het preteritum: stond) van: staan. Dus eigenlijk de wijze van: staan, derhalve een fysieke houding. Hier ligt ook de oorsprong van ‘maatschappelijke stand' en van alle betekenissen in positieve zin. Deze uitdrukking bedoelt: een druk persoon (veelal: meisje)

Iemand een standje bakken

Iemand iets onaangenaams berokkenen

Voor zijn eigen standje vechten

Voor zijn eigen zaak vechten

Zijn standje verloopt nog niet

Het gaat hem nog goed

Zo standvastig als een weerhaan op de kerktoren

Derhalve: buitengewoon onstandvastig

Een klein standje is een groot gemak

Als men een berisping heeft gehad, is men er doorgaans weer voor een tijd vanaf
Wanneer ‘standje' hier gebezigd wordt in de materiële begrenzing van iemands persoonlijke werkzaamheid, is de betekenis - dus ook de herkomst - van deze zegswijze niet ver te zoeken. Ze wil dan dus zeggen: iemand die weinig te doen heeft, heeft weinig beslommeringen

Men moet met sabelen door ’s vyants standertvaenen

En heirspits breeckende den wegh ter eere banen

Een standje krijgen, waar de honden geen brood van zouden eten

Een flink standje krijgen