Al naar het zich voor doet
Handelen naar bevind van zaken; vertaling van Lat.: ‘in eventum’, waarvan ons woord ‘eventueel’Men moet zich naar het dek strekken
Ook hier staat ‘dek’ voor ‘deken’. De toevoeging: dan komt men niet met de voeten in het stro, verduidelijkt deze zegswijze voldoende. Overdrachtelijk wil ze zeggen: men moet zich regelen naar de omst...Lees meer
Zich schikken naar de gang van het werk
Deze uitdrukking is ontleend aan Gen. 33 : 4. Daar zegt Jacob tot Ezau: ‘Mijn heer trekke toch voorbij het aangezicht zijns knechts; en ik zal mij op mijn gemak als leidsman voegen naar de gang van he...Lees meer
Men moet zich niet ontkleden voor men naar bed gaat
Men moet zijn goed niet verdelen voor zijn doodMen moet zich niet uitkleden, voor men naar bed gaat
Men moet niet z'n bezittingen verdelen en weggeven vóór z'n doodMen moet zich niet uitkleden vóór men naar bed gaat
Men moet zijn erfenis niet wegschenken als men nog in leven isWie niet hoort naar goede raad - die beklaagt het zich te laat
Behoeft geen nadere verklaringWie zich verontschuldigt, beschuldigt zich
Vermoedelijk vertaling van Hieronymus, Ep. 4, Ad virgines: ‘Dum excusare credis, accusas’. Vgl. Fra.: ‘Qui s’excuse s’accuse’. Door zich te verontschuldigen erkent men schuldig te zijnNaar boven likken en naar onderen trappen
Zijn meerderen vleien en zijn minderen als een hond behandelenZich verkneukelen
Zich ergens over verheugenZich wegmaken
VluchtenZich afmatten
‘Matten’ is verouderd voor ‘mat worden’, ‘vermoeien’. Zich door vermoeienis uitputten, nl. door te zware inspanning van lichaam of geest, door overmaat van arbeid of door te sterk gespannen driftenZich afspelen
Vermoedelijk ontleend aan het toneelspel. Meestal betrekking hebbend op droeve of verschrikkelijke gebeurtenissenZich aftobben
‘Tobben’: in moeite en zorgen verkeren. Zich uitputten door zware inspanning van lichaam of geest, door overmaat van arbeid, moeite of zorg, of wel door pijnlijke en afmattende gedachten of gemoedsbew...Lees meer
Zich blootgeven
Een fout maken, een zwakte verraden. Ontleend aan de kampvechter. Eigenlijk: de dekking opgeven en daardoor door de tegenstander aangevallen kunnen wordenZich opmaken
‘Opmaken’ lijkt uiterst modern. We denken daarbij niet aan: een bed opmaken, maar aan datgene wat de dames doen om zich aantrekkelijker of minder oud te maken. Nemen we echter een 17de-eeuws boek ter ...Lees meer
Zich optuigen. ‘
Optuigen’, de masten in het schip zetten en verder raas en tuig opbrengen. De uitdrukking bedoelt: zich op zijn mooist aankleden. ‘De boel optuigen’, versierenZich oriënteren
Zich naar het oosten (vgl. Fra.: 1’ oriënt) wenden, en aldus de richting der onderscheidene hemelstreken opnemen. Vandaar: zich op de hoogte stellen en opnemen, waar men eigenlijk (aan toe) isZich pantseren
Er bestaat verband tussen het woord ‘pens’ (dat nu nog, in ‘nette’ taal althans, slechts koeiemaag betekent) en het woord: pantser. Dit laatste duidde oorspronkelijk een bekleding van de buik aan. Zoa...Lees meer