Sportymologie

De oorsprong van sporten en sporttermen door Jonah Kahn

Gepubliceerd op 27-06-2019

Bridge

betekenis & definitie

Dat bridge is ontstaan uit het whist, een verwant kaartspel, zoveel staat wel vast. En dat Nederland, op Amerika na, over de grootste bridgebond ter wereld beschikt, is ook een feit. Hoe het spel echter aan zijn naam is gekomen, en waar het überhaupt vandaan komt, daarover bestaat minder zekerheid.

De wortels van bridge lijken in Turkije of Rusland te liggen. Beide landen maken in elk geval aanspraak op de ontwikkeling van het spel. Zeker is dat bridge halverwege de 19de eeuw al in Istanbul werd gespeeld; vooral in diplomatieke kringen was het een populair tijdverdrijf. De Turkse ‘claim’ wordt kracht bijgezet door de naam waaronder bridge in Frankrijk bekend raakte. Daar noemde men het spel oorspronkelijk khedive, de officiële titel van de Turkse onderkoning.

Het is echter ook goed mogelijk dat bridge in Rusland is ontstaan en dat Turkije slechts een tussenstation was voor het kaartspel zich over de rest van de wereld verspreidde. Dat is in elk geval de overtuiging van Thierry Depaulis, een Fransman die als autoriteit wordt gezien op het gebied van de bridgegeschiedenis. Hij stelt dat het spel eerst in Rusland werd gespeeld, waar het sibirskii jeralash werd genoemd: Siberisch mengsel. Dit lid van de whistfamilie zette vervolgens de reis zuidwaarts in, waarna het tussen 1860 en 1865 in Istanbul aankwam. Daar veranderde men de naam om onduidelijke redenen in biritch, volgens één bron ook de benaming van een oud Russisch kaartspel. Zeker is slechts dat biritch oud Slavonisch is voor ‘stadsomroeper’; een verband met het spel lijkt hier niet te zijn. De link met Rusland wordt wel bevestigd in een Engels pamflet uit 1886 getiteld ‘Biritch or Russian Whist’.

Dan het woord bridge. Dat is het resultaat van een proces dat in de etymologie bekendstaat als volksetymologie. Een deftige term die niets anders betekent dan dat we een woord dat we niet kennen (biritch) vervangen door een qua klank gelijkend woord dat we wel kennen (bridge). Dit is althans wat de Britten deden toen zij in aanraking kwamen met het kaartspel. In Nederland kunnen we er overigens ook wat van. Denk maar aan scheurbuik (Latijn: scorbutus), hangmat (Caraïbische indianentaal: hamaca) en kattebelletje (Italiaans: scartabello).

Bridge is dus eigenlijk een willekeurige naam die niets met een brug heeft te maken, al bestaat er een even aardig als onwaarschijnlijk verhaal dat het tegendeel beweert. Volgens sommigen is het spel vernoemd naar de Galata Bridge, de beroemde brug over de Gouden Hoorn, de haven van Istanbul. Aan de andere kant van de brug zou een koffiehuis hebben gestaan waar Britse militairen tijdens de Krimoorlog (1853-1856) ‘bridge’ speelden.