Traditioneel worden als → strooigoed in Vlaanderen mokskes en niknakjes (of nic-nacs), iced gems, daisy glacés en guimauvekes gebruikt. Niknaks zijn ook bekend als abc- of alfabetkoekjes, koekjes in lettervorm, 2 a 3 cm groot en al dan niet met een witte, roze of gele suikerdruppel erop. Zoals de meeste biscuits zijn ze afkomstig uit Engeland; het Engelse nicknack of knicknack is letterlijk een snuisterijtje, een lekkernijtje. Iced gems lijken op niknaks, maar dan met bevroren suiker erop.
Daisy glacés zijn vergrote iced-gems; daisy zou zowel op de vorm, een madeliefje, wijzen als iets grootmoederachtigs, iets degelijks dus, oproepen. En glacé wijst uiteraard op de geglaceerde suikerlaag op het koekje. Deze koekjes werden in Oost- en West-Vlaanderen ook wel als beloning gegeven aan nieuwjaarszangertjes.Guimauve is Frans voor heemst ofwel witte maluwe (malve, kaasjeskruid). De ervan afgeleide kleur mauve is volgens Van Dale ‘zacht, met geel gemengd paars’. In Frankrijk worden spekken guimauves genoemd, maar in Vlaanderen is de guimauve een soort marshmallow. De meest klassieke guimauvevorm is het ‘onzelievevrouwtje’. Mogelijk heeft dat iets met Kerstmis te maken.
Recept voor guimauve
20 g wortels van de witte malve (verkrijgbaar in natuurvoedingswinkels), wit van 2 eieren, 500 g Arabische gom (natuurvoedingswinkel of apotheker), 500 g suiker, 1,25 dl water, poedersuiker.
Hak de malvewortel fijn en doe dit in een pan. Giet het water erbij, breng zachtjes aan de kook en laat 5 minuten op een zacht vuur trekken.
Zeef het mengsel en doe het water opnieuw in de pan samen met de Arabische gom. Opnieuw aan de kook brengen en zachtjes laten koken tot de gom opgelost is. Voeg de suiker toe. Eiwitten stijfkloppen en langzaam, onder voortdurend roeren, het opgeklopte eiwit toevoegen. Daarna 10 minuten laten indikken. Een bord met poedersuiker bestrooien en het mengsel erin gieten.
Na afkoelen kan het gesneden worden.
Verder zijn er natuurlijk speculaas in Sint- en Pietvorm (tussen 10 en 50 cm groot) en marsepeinen figuren. Sint en Piet in chocolade worden ‘posturen’ genoemd.
In Vlaanderen worden verder katten, eekhoorns of paddenstoelen van chocola gegeven. Waarschijnlijk hebben de katten te maken met offerdieren, de eekhoorns en paddenstoelen kunnen met vruchtbaarheid te maken hebben: een eekhoorn verzamelt de zaden voor de winter en de paddenstoel heeft ontelbare sporenzaden.
Anon., ‘Tal van oude gebruiken die lang geleden rond dit kinderfeest geweven waren zijn teloorgegaan’, 1959; Driesens, 1995, 2009; Frère, 1992; Ghesquiere, 1989; Van der Linden, 1972; Wanson, 2002; mondelinge mededeling R. Rumes (secretaris SNG Vlaanderen)
