Signalement van sprekende zegswijzen

A. Houwelink ten Cate (1977)

Gepubliceerd op 14-10-2020

schitteren door afwezigheid

betekenis & definitie

Iemand die schittert door afwezigheid eist ieders aandacht op door niét aanwezig te zijn; deze uitdrukking is tot ons gekomen uit de klassieke oudheid. In het oude Rome namelijk was het gewoonte in een lijkstoet de beeltenissen van de voorvaderen van de gestorvene vooraan mee te dragen.

Toen echter Junia, de weduwe van Cassius en zuster van Brutus, met groot eerbetoon werd begraven, werden de beeltenissen van Cassius en Brutus niet meegedragen; deze schitterden door afwezigheid want het was verboden tijdens officiële optochten de beeltenissen van Caesars moordenaars te tonen. Tacitus (50-116 n.C.) heeft dit verhaald in zijn Annalen (Boek 3, cao. 76). De Franse schrijver Marie Joseph de Chénier (1764-1811) citeerde Tacitus letterlijk in zijn tragedie Tibère: ‘entre tous les héros . . . Brutus et Cassius brillaient par leur absence.’ De uitdrukking ‘schitteren door afwezigheid’ wordt overigens in de spreektaal meestal ironisch gebruikt.