Signalement van sprekende zegswijzen

A. Houwelink ten Cate (1977)

Gepubliceerd op 14-10-2020

een klap van de molen hebben

betekenis & definitie

‘Vele sijnder die ter degen Van den meulen wel betaelt Hebben sulck een slach gecregen, Dat haer hooft noch altijts maelt.’ (Spreekwoorden, Zutphen 1943, blz. 1543)

Bovenstaande dichtregels uit de zeventiende eeuw maken duidelijk dat we een klap van de molen hebben letterlijk moeten opvatten als een incident dat ernstig hersenletsel kon veroorzaken en iemand malende kon doen worden. De uitoefening van het beroep van molenaar was niet ongevaarlijk en een ieder die zich dicht bij een molen bevond moest voortdurend oplettend zijn. Een oud bijgeloof wil zelfs dat ook de bouw van elke molen aan één mens het leven kostte dit laatste is niet onwaarschijnlijk als we bedenken dat de molens in het pre-industriële tijdperk terecht als reusachtige bouwwerken golden.

De zegswijzen malende zijn en met molentjes lopen die beide eveneens als betekenis hebben: niet wel bij zijn verstand zijn duiden waarschijnlijk op het in de geest voortdurend bezig zijn met dezelfde gedachten die iemand als het ware als draaiende molenwieken door het hoofd gaan.