De kogel is door de kerk wil zeggen: na lang aarzelen is een belangrijk besluit genomen. In het achttiende-eeuwse werk over spreekwoorden van de Middelburgse predikant Carolus Tuinman (1659-1728) vinden we ter verklaring van deze zegswijze het volgende:
‘De kogel is door de Kerk. Dit wil zeggen, daar wordt niets meer ontzien. De reden van dit spreekwoord kan zijn, om dat men in ’t Pausdom zonderlinge eerbied heeft voor de kerkgebouwen, en gelooft dat de Heiligen, waar aan die zyn toegewyd, en welker overblijfzels men daar in bewaart, zeer worden beledigt en vergramt, wanneer men die beschadigt. Hierom plegen de kerken in belegeringen en verwoestingen verschoont te worden. Is dan de kerk zelf aangetast en doorschoten, ’t is een blyk, dat men door geen ontzag wordt afgeschrikt, en nu alles durft ondernemen. (. . .)’ (De Nederduitsche Spreekwoorden, Middelburg 1726, deel 1, blz. 31).
