Filips was de zoon van Karel V. Toen Karel zich in 1555 troonsafstand deed, volgde Filips hem op in Spanje en de Nederlanden. In 1559 verliet hij zijn hof in Brussel en vestigde zich definitief in Madrid.
Filips' politiek werd beheerst door zijn verdediging van het katholicisme en zijn machtsstreven in Europa. In beide faalde hij. Grote delen van Europa werden protestant. Ook zijn eigen Nederlandse gewesten kwamen tegen hem in opstand en werden goeddeels protestant. In Frankrijk en Engeland kreeg hij geen voet aan de grond. De vernietiging van de Armada, de vloot waarmee hij in 1588 Engeland had willen veroveren, betekende het einde van de Spaanse heerschappij op zee. Toen Filips in 1598 stierf, was het einde van Spanje's wereldmacht ingeluid.
